Τα “ΔΗΜΗΤΡΙΑ”, το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, αποτελεί με την αδιάλειπτη ιστορία του, έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς προβολής και ανάπτυξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας και του πολιτισμού.
Το φεστιβάλ διοργανώνεται από το Τμήμα Διοργάνωσης Εκδηλώσεων & Φεστιβάλ της Διεύθυνσης Πολιτισμού & Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και πραγματοποιήθηκε για 50η συνεχή χρονιά.
Από τη Σμαρώ Κώτσια
Τα φετινά 5Οα Δημήτρια σηματοδότησαν την ανανέωση αυτού του πολιτιστικού θεσμού του μεγαλύτερου καλλιτεχνικού Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, ο οποίος διοργανώνεται υπό την αιγίδα του ομώνυμου Δήμου. Ουσιαστικά αυτή η 50η επέτειος, με τον ελπιδοφόρο υπότιτλο, «Futureβαλ, το Fεστιβάλ του μέλλοντός μας» έδωσε μια νέα πνοή και δυναμική στο θεσμό. Η Επιτροπή Καλλιτεχνικών Συμβούλων για κάθε τομέα των Δημητρίων έκανε τολμηρές επιλογές, πήρε δημιουργικές αποφάσεις και σχεδίασε ένα πολύ ενδιαφέρον και πλούσιο πρόγραμμα ανεβάζοντας τον πήχυ στον κάθε επιμέρους τομέα (θέατρο, μουσική, χορός, performance, εικαστικά, λόγος, έρευνα, κινηματογράφος, ημερίδες workshops) και το κυριότερο, έδωσε τεράστιο βάρος στη διάρκεια του Φεστιβάλ. Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα (έναρξη 26/9 -λήξη 18/10) σπιντάρισε και δημιούργησε ένα σφιχτό και δελεαστικό πρόγραμμα καλώντας τους Θεσσαλονικείς και όχι μόνον να γνωρίσουν ποικίλες μορφές τέχνης της διεθνούς καλλιτεχνικής κοινότητας. Και αυτό συνέβει. Η πόλη ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και η συμμετοχή του κοινού υπήρξε μεγάλη παρά την οικονομική κρίση.
Ο Σάββας Πατσαλίδης (καθηγητής Θεάτρου στο τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου) δήλωσε ως μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Φεστιβάλ και υπεύθυνος για τις μετακλήσεις των ξένων θεατρικών παραστάσεων ότι: «Ο ρόλος του Φεστιβάλ δεν είναι να αναπαράγει ένα κοινό αλλά να δημιουργήσει ένα δικό του. Και εμείς ξεκινήσαμε μ‘αυτή τη φιλοδοξία». Πιστεόεω ότι αυτό το στοίχημα το κέρδισαν τα φετινά ανανεωμένα 50α Δημήτρια, και ιδιαίτερα στον τομέα του θεάτρου. Εκτός των αξιόλογων ελληνικών παραστάσεων, οι Θεσσαλονικείς είχαν την ευκαιρία να δουν ξένες δουλειές από εκλεκτά θεατρικά σχήματα, τα οποία παρουσίασαν το προσωπικό τους στίγμα στο σύγχρονο θέατρο. Σ’ αυτήν την παρουσίαση θα αναφερθούμε στις τέσσερις ξένες παρατάσεις: «Οιδίποδας» από τη Ρουμανία, «Ο νεκρός επιστρέφει στην αγαπημένη του» απ’οτην Σλοβενία, “Mount Olympus/24 – Η αποθέωση της κουλτούρας της τραγωδίας” από το Βέλγιο και «Προδοσία» επίσης από το Βέλγιο.
Η παράσταση «Οιδίποδας» από το Εθνικό Θέατρο Rada Stanca Sibiu σε σκηνοθεσία Silviu Purcarete αναφέρεται σ’ ολόκληρο τον αρχαίο μύθο του Οιδίποδα. Ουσιαστικά ο Purcarete επεξεργάστηκε δραματουργικά τα δυο κείμενα του Σοφοκλή: «Οιδίποδας Τύραννος» και «Οιδίποδας επί Κολωνώ» για να προκύψει ένας ενιαίος «Οιδίποδας». Σ’ αυτήν την διασκευή ο «Οιδίποδας Τύραννος» εγκιβωτίζεται μέσα στον «Οιδίποδα επί Κολωνώ». Η παράσταση είναι ένας ευρηματικός συνδυασμός φαντασίας και πραγματικότητας. Η εξαιρετική υποκριτική ικανότητα των ηθοποιών τονίζει τις πτυχώσεις του δράματος και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον ανάμεσα στο τώρα και στο τότε, στα τεκτενόμενα τόσο στον Κολωνό όσο και στη Θήβα. Ένα πολύ λειτουργικό σκηνικό, ένα παραλληλόγραμμο κουτί επάνω στην τεράστια σκηνή της ΕΜΣ με εισόδους και εξόδους να συνδέουν το μέσα με οτ έξω, είναι ο χώρος δράσης του έργου και δίνει στο κοινό την εντύπωση ότι παρακολουθεί μια «ταινία» σε φόρμα σινεμασκόπ. Ο Silviu Purcarete διαχειρίζεται την τραγωδία με σύγχρονη «ψαγμένη» ματιά και δημιουργεί μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά που περιοδεύει σε διάφορα Φεστιβάλ με πολύ επιτυχία.
«Ο νεκρός επιστρέφει στην αγαπημένη του», από το Theatre Kranj και Ptuj City Theatre είναι μια παράσταση μοναδικής ευαισθησίας, ρομαντική, σκηνικά απέριττη και «ντυμένη» με εντυπωσιακά μουσικά ηχοχρώματα. Επί σκηνής επτά εκπληκτικοί ηθοποιοί παίζουν ακορντεόν, ερμηνεύουν, τραγουδούν και τους συνοδεύουν δυο μουσικοί: ένα τσέλο και μια κιθάρα. Ο κορυφαίος Σλοβένος σκηνοθέτης Jernej Lorenci δημιουργεί ένα έργο ποιητικό και καινοτόμο παρουσιάζοντας τις ψυχολογικές μεταπτώσεις της ηρωίδας και του προσωπικού της «τραύματος» με λιτό τρόπο, διανθισμένο με σκηνικά ευρήματα και μουσική πανδαισία. Πρόκειται για την καλύτερη μέχρι στιγμής σκηνοθεσία του Lorenci, η οποία έχει αποσπάσει πάρα πολλά βραβεία,
“Mount Olympus / 24h – Η αποθέωση της κουλτούρας της τραγωδίας” (“Mount Olympus – To glorify the cult of tragedy“) μια performance διάρκειας 24 ωρών, του μεγάλου πολύπλευρου καλλιτέχνη Jan Fabre -συγγραφέα, σκηνοθέτη, χορογράφο, ζωγράφο, γλύπτη-μια εξαίχουσα μορφή της ευρωπαϊκής τέχνης. Πρόκειται για ένα μεγαλειώδες θέαμα, ανεπανάληπτο, μοναδικής φαντασίας το οποίο οδηγεί στα άκρα τόσο την αντοχή των 30 ερμηνευτών όσο και του κοινού που καλούνται να «υπηρετήσουν» και να παρακολουθήσουν αντίστοιχα επί 24 ώρες αυτό το προκλητικό και φιλόδοξο project. 30 ερμηνευτές, τέσσερις ηλικιακά γενιές, διαφορετικών εθνικοτήτων, αφιερωμένοι-παραδομένοι άνευ όρων στην έμπνευση του μέντορα τους Jan Fabre, δρουν και κοιμούνται επί σκηνής και ερμηνεύουν ένα έργο μεγάλης πνοής που εξερευνά τα όρια της θεατρικής πράξης. Ο Διόνυσος, ο Οιδίποδας, η Αντιγόνη, η Μήδεια, ο Ιππόλυτος, η Κλυταιμνήστρα και άλλες μορφές της αρχαίας τραγωδίας απασχολούν τον Fabre και τις προσεγγίζει μέσα από τους δικούς του εικαστικούς -λυτρωτικούς -ψυχαναλυτικούς δρόμους εξυμνώντας το γυμνό γυναικείο και ανδρικό σώμα. Εκκωφαντική μουσική, ευρηματικές και ευφάνταστες χορογραφίες, συμπυκνωμένος λόγος, κυριαρχία του λευκού χρώματος, χωρίς σκηνικά: τα κύρια χαρακτηριστικά της performance, ένας ύμνος στις δυνατότητες και στην διαθεσιμότητα του ανθρώπινου σώματος. Τεράστια λευκά σεντόνια έντυναν τους ερμηνευτές, δημιουργούσαν χιτώνες με πτυχώσεις, μακρύς ή κοντούς, τους οποίους έβαφαν κατά διαστήματα με το αίμα τους, 150 κιλά εντόσθια που «έπαιζαν» κι αυτά στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής. Το φινάλε ήταν πολύχρωμο, εντυπωσιακό, αστραφτερό, έντονα μουσικό, πλημμυρισμένο κέφι, ξέφρενο ρυθμό, ενθουσιασμό (άξια απορίας η αντοχή των ηθοποιών-χορευτών). Ο θεατρικός μαραθώνιος έκλεισε με ένα ενθουσιώδες και παρατεταμένο χειροκρότημα του κοινού, που είχε γεμίσει την αίθουσα του Μεγάρου κυρίως από τις 11 η ώρα το πρωί της Κυριακής.
Πιστεύω ότι λειτούργησε ως «αντίδωρο» για τους λίγους θεατές η συγκινητική εμπειρία της Κυριακής, μετά από μια καταρρακτώδη βροχή, σε μια ανάπαυλα της performance, η δυνατότητα να διακρίνουν τον τεράστιο όγκο του Ολύμπου, να διαγράφεται στον ορίζοντα. Μοναδική αντιστοιχία χώρου και περιεχομένου της performance που δεν θα υπάρξει οπουδήποτε στον κόσμο κι αν παιχτεί.
Η παγκοσμίου φήμης Βελγική θεατρική ομάδα tgSTAN παρουσίασε το έργο του Χάρολντ Πίντερ «Προδοσία». Η αβαν-γκαρντ ομάδα επέστρεψε μετά από δυο χρόνια στη Θεσσαλονίκη με μια μινιμαλιστική και λεπτών ισορροπιών δουλειά. Σε μια γυμνή σκηή, με τα άκρως απαραίτητα σκηνικά αντικείμενα να υποδηλώνουν τον χώρο και τον χρόνο και τη ψυχική διάθεση των ηρώων, εξιστορείται με τους γνωστούς μεταδραματικούς χειρισμούς της ομάδας η ερωτική ιστορία ενός «ιψενικού» τριγώνου.
Συμπέρασμα: Και oι τέσσερις ξένες παραστάσεις άφησαν άριστες εντυπώσεις κάνοντας σαφές ότι το κοινό είναι ανοιχτό σε νέες και τολμηρές προτάσεις.
2000
2k
