Απεβίωσε τα ξημερώματα της Κυριακής ο Μάνος Ελευθερίου, ο σπουδαίος ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος με σημαντική παραγωγή. Ο Μάνος Ελευθερίου έφυγε σε ηλικία 80 ετών από ανακοπή καρδιάς.
Γεννημένος στην Ερμούπολη της Σύρου, είχε γράψει γράψει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μία νουβέλα, δύο μυθιστορήματα και περισσότερα από 400 τραγούδια. Παράλληλα έχει εργαστεί ως αρθρογράφος, επιμελητής εκδόσεων, εικονογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός.
Εμφανίστηκε στην ελληνική δισκογραφία το 1964 και συνεργάστηκε με τον συνθέτη Χρήστο Λεοντή και τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίο η συνεργασία διακόπηκε λόγω της Δικτατορίας.
Συνεργάστηκε με τον Δήμο Μούτση (Άγιος Φεβρουάριος, 1971) και με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στον δίσκο Θητεία, του οποίου η ηχογράφηση άρχισε το Νοέμβριο του 1973, διακόπηκε από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και τελικά κυκλοφόρησε το 1974 με την Μεταπολίτευση.
Συνεργάστηκε ακόμα με τον συνθέτη Σταύρο Κουγιουμτζή, τον Γιώργο Νταλάρα και με τον Θανάση Γκαϊφύλλια στην Ατέλειωτη Εκδρομή (1975). Επίσης με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Σπανό, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Σταμάτη Κραουνάκη, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Γιώργο Χατζηνάσιο, τον Αντώνη Βαρδή και πολλούς άλλους.
Το 2004 δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα Ο Καιρός των Χρυσανθέμων, το οποίο τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2005.
Το 2013 βραβεύτηκε για την συνολική προσφορά του από την Ακαδημία Αθηνών.
Η πολιτική του κηδεία θα γίνει την Τρίτη στις 12:00 από το Α’ Νεκροταφείο.
Μια ζωή σκεπτόμενος και δημιουργός
Άφησε πίσω του μια βαριά παρακαταθήκη πολιτισμού και αξιών, ένα ογκώδες λογοτεχνικό έργο και μία κριτική σκέψη -τομή στα ελληνικά γράμματα και τις Τέχνες. Με τη χαρακτηριστική του ευγένεια και τη νηφάλια φωνή του κράτησε για δεκαετίες συντροφιά και άνοιξε νέους δρόμους σκέψης και στοχασμού στους ακροατές μέσα από τη συχνότητά του Β΄προγράμματος της ΕΡΑ. Το 2013 ο Μάνος Ελευθερίου, βραβεύθηκε για την συνολική προσφορά του από την Ακαδημία Αθηνών.
Μάστορας του λόγου και της Τέχνης. Ένας λόγιος κοσμοπολίτης με μία ιδιαίτερη ευγένεια και απλότητα, ο Μάνος Ελευθερίου, έγραψε τους στίχους για πάνω από 400 τραγούδια, τα οποία «φόρεσαν» τις μελωδίες των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών. Εκπρόσωπος της «αγιασμένης» γενιάς των δημιουργών της Μεταπολίτευσης, ξεκίνησε το ταξίδι του στις λέξεις, σε ηλικία 24 ετών με την ποιητική συλλογή «Συνοικισμός». Δύο χρόνια αργότερα, εξέδωσε δύο διηγήματα, ενώ εισέρχεται στο χώρο της δισκογραφίας με τους στίχους από τους «Ρημαγμένους Κήπους» σε συνθέσεις του Χρήστου Λεοντή.
Η «Νυχτερίδα», «Το τρένο φεύγει στις οχτώ» και άλλα 10 τραγούδια είναι τα βιώματά του , κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, που φτάνουν στα χέρια του Μίκη Θεοδωράκη και ντύνονται με μοναδικές μελωδίες. Το 1971 έρχεται η συνεργασία με το Δήμο Μούτση και ο δίσκος «Άγιος Φεβρουάριος»Ακολουθεί η «Θητεία» με το Γιάννη Μαρκόπουλο, η συνεργασία με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Χρήστο Νικολόπουλο, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Γιάννη Σπανό και πάρα πολλούς ακόμα. Δημιούργησε διαχρονικά και αληθινά τραγούδια που «φωτογραφίζουν» κάθε στιγμή της ζωής. Τραγούδια του ερμήνευσαν εξαιρετικοί τραγουδιστές. Ανάμεσά τους ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Γιώργος Νταλάρας, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Χρήστος Θηβαίος.
Ο Μάνος Ελευθερίου έγραψε διηγήματα, παιδικά βιβλία και μυθιστορήματα με πιο γνωστό «Ο καιρός των Χρυσανθέμων». Εργάστηκε ως επιμελητής βιβλίων, αρθογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός.
Εικονοποιός του έρωτα και της ζωής, χωρίς να έχει σπουδάσει μουσική ξέρει να τη διαβάζει. Χαρακτηριστική περίπτωση το «κάτω από τη μαρκίζα».
Με παρομοιώσεις και μεταφορές ενώνει την Ελλάδα μέσα σε λίγους στίχους, και εντάσσει συχνά την αντίθεση μέσα σε μια μόνο φράση, κάνοντας το ανέφικτο, εφικτό.
Γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου 1938 στην Ερμούπολη της Σύρου. Από παιδί είχε μια αδυναμία στην ελληνική γλώσσα. Λαχταρούσε να ρουφήξει τον κόσμο όλο μέσα σε λίγες γραμμές. Ιδιαίτερη η προτίμησή του στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, έκδηλη συχνά και στα τραγούδια του.
Ο Γιώργος Νταλάρας έχει πει γι’ αυτόν: «Είναι άνθρωπος κλειστός με πολύ ανοιχτό βλέμμα» και η Ελένη Τσαλιγοπούλου τον είχε χαρακτηρίσει από τους πιο ροκ και κανονικούς ανθρώπους που έχει γνωρίσει. Ο Σταύρος Κουγιουμτζής είχε πει για εκείνον πώς είναι αυθεντικός, σεμνός και με υψηλή αίσθηση της τέχνης σε κάθε της μορφή, ενώ ο Δημήτρης Μητροπάνοςτον έχει χαρακτηρίσει ως το γελαστό πρόσωπο που εκπέμπει καλοσύνη και αγάπη.
Ο Μάνος Ελευθερίου περνά στο πάνθεον των μεγάλων Ελλήνων Δημιουργών, όχι μόνο γιατί έγραψε σπουδαία τραγούδια αλλά γιατί με το μεγαλείο της απλότητας του και την ευγένειας του έγινε δάσκαλος και εμπνευστής ζωής.
Τα συλλυπητήρια
«Ο Μάνος Ελευθερίου ανήκει, εδώ και πολλά χρόνια, στην χορεία των μεγάλων Πνευματικών μας Ανθρώπων, για τους οποίους ο θάνατος είναι το πέρασμα στην αιωνιότητα που δικαιωματικώς τους αναλογεί. Αιωνία η Μνήμη του» τονίζει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλοςσε ανακοίνωση για τον θάνατο του Μάνου Ελευθερίου.
«Στον κόσμο τούτο είναι φορές που πάει κανείς και δίχως χάρτη. Ο Μ. Ελευθερίου διέγραψε μια πορεία στον πολιτισμό που υπερβαίνει κατά πολύ την βιολογική του παρουσία, θα είναι μαζί μας για πολλές γενιές. Με τα λόγια του τίμησε τα χρόνια μας. Τον αποχαιρετούμε με συγκίνηση & σεβασμό». Με αυτή την ανάρτηση στον λογαριασμό του στο Twitter ο πρωθυπουργός, αποχαιρετά τον Μάνο Ελευθερίου.
«Τα «Μαλαματένια λόγια» του μας βοήθησαν να εκφράσουμε μέσα από το τραγούδι τις πιο προσωπικές μας στιγμές: τη λύπη μας και τη χαρά μας, τη συνάντηση με τον διπλανό μας και τη μοναξιά μας» σημειώνει η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου. Στο συλλυπητήριο μήνυμά της, η κ. Κονιόρδου αναφέρει πως οι στίχοι του Ελευθερίου τραγούδησαν τη μοναχικότητα, το αστικό τοπίο μιας κοινωνίας που αλλάζει από τη Δικτατορία προς τη μεταπολίτευση, τους άδειους δρόμους και τις στριμωγμένες πόλεις, τα τοπία και τους ανθρώπους τους και επισημαίνει: «Ποιητής, πεζογράφος, στιχουργός και αρθρογράφος, διανοούμενος, καλλιτέχνης με δημόσιο λόγο και παρουσία, ο Μάνος Ελευθερίου υπήρξε εμβληματική και πολυσχιδής προσωπικότητα, η οποία σφράγησε μια σειρά από τομείς του νέου ελληνικού πολιτισμού. Ευγενής και πνευματώδης, με τον ευθύβολο λόγο του, το χιούμορ και το πνεύμα του, την αμεσότητα και την ειλικρίνειά του, ο Μάνος Ελευθερίου εξέφρασε την αλήθεια μιας ολόκληρης εποχής. Μέσα από τους στίχους του συμπύκνωσε «τα λόγια και τα χρόνια» μιας μεταβατικής περιόδου για τη χώρα. Τα, περισσότερα από 400, τραγούδια του που έχουν μοιραστεί στα χείλη όλων μας, αποτελούν τη μεγάλη παρακαταθήκη του εκτενούς έργου του».
Επίσης, η υπουργός Πολιτισμού εκφράζει τα συλλυπητήριά της στην οικογένεια και τους οικείους του και υπογραμμίζει: «Ο τόπος μας θα τον τραγουδάει για πάντα».
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες εκφράζουν τη βαθύτατη θλίψη τους για την απώλεια του Μάνου Ελευθερίου, «ενός μεγάλου ποιητή, στιχουργού και πεζογράφου», όπως σημειώνεται σε συλλυπητήρια δήλωση του εκπροσώπου του κόμματος Θεόδωρου Τοσουνίδη. «Ο Μάνος Ελευθερίου παραμένει ανάμεσά μας, με το έργο του, τους στίχους του, με την κάθε του λέξη, επισημαίνει ο κ. Τοσουνίδης και εκφράζει θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.
«Το τρένο φεύγει στις οχτώ…. Το Κίνημα Αλλαγής αποχαιρετά τον Μάνο Ελευθερίου.
Το μεγάλο λογοτέχνη, τον ποιητή, τον δημοκράτη. Άνθρωπος του πνεύματος είδε τους στίχους του να γίνονται τραγούδια από όλους τους κορυφαίους συνθέτες και να φτάνουν στα χείλη όλων των Ελλήνων. Τραγουδήθηκαν και θα τραγουδιούνται. Το έργο του είναι μεγάλο, τίμησε τον πολιτισμό και την Ελλάδα», αναφέρει η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής, Φώφη Γεννηματά.
«Ο Μάνος Ελευθερίου υπήρξε σπουδαίος ποιητής, λογοτέχνης, στιχουργός και συγγραφέας, όπως και ενεργός πολίτης με ευαισθησίες και σημαντική κοινωνική δράση. Η απώλεια για τον ελληνικό πολιτισμό είναι μεγάλη αλλά το έργο που αφήνει πίσω του θα τον θυμίζει για πάντα. Στην οικογένεια και τους οικείους του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια», σημειώνει στη ανακοίνωσή της η Όλγα Κεφαλογιάννη, Τομεάρχης Πολιτισμού και Αθλητισμού της ΝΔ.
«Ξημερώματα Κυριακής η ποίηση και το τραγούδι ορφάνεψαν. Ο Μάνος Ελευθερίου περνάει στην αιωνιότητα. Υπήρξε ένας πολυγραφότατος ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος. Στο έργο του αποτυπώνεται η ιστορία του τόπου. Οι στίχοι του ζυμώθηκαν μαζί με το χτυποκάρδι του απλού ανθρώπου για τον έρωτα, την αγωνία της βιοπάλης και τον αγώνα για μια καλύτερη ζωή, εκεί που οι συνθήκες μετατρέπουν τον εργάτη, τον φοιτητή σε ήρωα και εντέλει σε Άνθρωπο.Θα σε θυμόμαστε στους σταθμούς περιμένοντας το τρένο στις οκτώ, όσο θα ζούμε το άδικο από την κούνια μας, όσο η μια γενιά αφήνει μαλαματένια λόγια για την επόμενη. Το ΚΚΕ σε αποχαιρετά και εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στους οικείους σου», σημειώνει το ΚΚΕ.
Το Ποτάμι αποχαιρετά τον Μάνο Ελευθερίου, λέγοντας πως «Για όσους δεν τον ήξεραν από κοντά ήταν πολλά, πάρα πολλά: στίχοι- χιλιάδες- ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα, ραδιόφωνο, μια γλυκιά και σεμνή παρουσία. Όσοι είχαν την τύχη να τον έχουν γνωρίσει από κοντά το επιβεβαιώνουν. Οι υπόλοιποι, όσοι τον γνωρίζαμε από τα τραγούδια που έγραψε, από τα βιβλία του, από το ραδιόφωνο, γίναμε δέκτες και της σοφίας του. Ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του 60, ο Μάνος Ελευθερίου δεν σταμάτησε ποτέ να διαμορφώνει το ηχόχρωμα και την ποιητική της σύγχρονης Ελλάδας. Με τον δικό του σεμνό αλλά επιδραστικό τρόπο, χωρίς εκζήτηση, πάντα δεμένος στην παράδοση από την οποία δεν έπαψε ποτέ να αντλεί. Μια παράδοση που την κουβαλούσε από τα νεανικά του χρόνια στη Σύρο και που δεν έπαψε ποτέ να ανανεώνει. Δεν είναι εύκολο να χωρέσει η προσφορά του σε λέξεις, ίσως γιατί είναι αδιόρατη: δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς για έναν άνθρωπο που με τα γραπτά του και τους στίχους του σε έκανε να νιώθεις οικείος του. Θα μας λείψει για πολλά, ίσως περισσότερο για αυτό. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
«Ο Μάνος Ελευθερίου έγραφε για όσους «με τους αθάνατους είχαν λογαριασμούς».Χωρίς ίσως να είχε επίγνωση πως η τελευτή του έκανε τον ίδιο αθάνατο στη συλλογική μνήμη διαδοχικών γενεών. Με τιμή και συγκίνηση αποχαιρετούμε τον Δάσκαλο Μάνο Ελευθερίου, ευπατρίδη της Τέχνης και της ζωής, αγωνιστή της Δημοκρατίας και φανατικό αντίπαλο της ανελευθερίας, από όπου αυτή και αν προέρχεται», υπογραμμίζει ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Ανδρέας Λοβέρδος.
Άνθρωποι με έργο σαν αυτό που αφήνει πίσω του ο Μάνος Ελευθερίου δεν πεθαίνουν, υπογραμμίζει στο συλλυπητήριο μήνυμα του ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης. «Θα διαβάζονται και θα τραγουδιούνται πάντα», προσθέτει γιατί «η δύναμη των λέξεων και των συναισθημάτων που αναδύεται από το έργο του Μάνου Ελευθερίου, δίνει ξεχωριστή υπόσταση στις μεγάλες έννοιες και ιδέες που σε όλη τη ζωή του, με πίστη, πρέσβευε». «Σήμερα, όμως, αποχαιρετούμε και έναν πολύτιμο συνεργάτη»,τονίζει ο δήμαρχος Αθηναίων, «Έναν άνθρωπο που, για 22 χρόνια και έως την τελευταία ώρα, τίμησε τον “Αθήνα 984” και μοιράστηκε με τους ακροατές του τις σκέψεις του. Μάνο, σε ευχαριστούμε».
Πηγή: ΕΡΤ1, Πρώτο Πρόγραμμα, ΑΠΕ-ΜΠΕ
2000
2k
