Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, με διεθνές εκτόπισμα. Η μουσική του ακούστηκε ως και στο διάστημα το 2001, στην αποστολή της NASA «2001 Οδύσσεια στον Άρη». Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 79 ετών το βράδυ της Τρίτης 17 Μαΐου. Είναι δύσκολο να χωρέσουν σε λίγες σειρές όσα κατάφερε στην πολυποίκιλη καριέρα 5 δεκαετιών ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ή απλά «Vangelis» όπως έγινε γνωστός στο εξωτερικό. Από τα πρώτα του βήματα με συγκροτήματα την δεκαετία του ’60 ξεχωρίζουν φυσικά οι Aphrodite’s Child που έφτιαξε μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο και μας έδωσαν τον δίσκο αναφοράς για το progressive, «666». Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 αποχώρησε από τους Aphrodite’s Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο και να ξεκινήσει μία σόλο καριέρα, που μεταξύ πολλών άλλων, έδωσε και εκπληκτικά soundtracks. Το «Blade Runner», το «Alexander» και το «Ελ Γκρέκο» είναι μερικές από τις ταινίες που επένδυσε μουσικά ο Παπαθανασίου, με εξέχουσα φυσικά την μουσική του επένδυση για το «Οι Δρόμοι της Φωτιάς», που του χάρισε άλλωστε και ένα βραβείο Όσκαρ το 1982. Μουσική έγραψε επίσης για το θέατρο. Το 1983 έκανε με τον Μιχάλη Κακογιάννη την παράσταση «Μήδεια» που ανέβηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έδωσε το πρώτο κονσέρτο σε ηλικία 6 ετών, όμως δεν λάτρεψε πολλά στις ζωντανές εμφανίσεις. Αισθανόταν κάπως περίεργα μπροστά στο κοινό. Άλλωστε όλη αυτή η δουλειά του μέσα στο στούντιο όπου μεγαλουργούσε ήταν δύσκολο να αποδοθεί ζωντανά.
Απόφοιτος της Λεοντείου Πατησίων, υπήρξε συμμαθητής με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. Στην σπάνια αναμνηστική φωτογραφία της 6ης Γυμνασίου της περιόδου 1958-59 που ακολουθεί ο Βαγγέλης Παπαθανασίου (2) κάθεται δίπλα- δίπλα με τον Λουκιανό (3). Ο φίλος και συμμαθητής τους Σανατόνιο διακρίνεται πίσω (1). Δύο τάξεις μικρότερος στο ίδιο σχολείο ήταν ο Λουκάς Σιδεράς, με τον οποίο αργότερα σύν τον Ντέμη Ρούσσο σχημάτισαν τους Aphrodite’s Child.
Βαγγέλης Παπαθανασίου (2) – Λουκιανός Κηλαηδόνης (3), Λεόντειος Πατησίων, 6η Γυμνασίου, 1958-59
Αν και οι γονείς του επέμεναν να διδαχθεί μουσική, εκείνος προτιμούσε να ακούει ραδιόφωνο που του έδωσε το πρώτο ερέθισμα να γράψει μουσική.
Στην βιογραφία του «Vangelis : The Unknown Man» (Βαγγέλης : Ο άγνωστος άνθρωπος) του 1997 αναφέρει σχετικά : «Πήγαινα στην κουζίνα κι έπαιζα με οτιδήποτε αντικείμενο έβγαζε θόρυβο. Έπαιζα κρουστά με τις χορδές του πιάνου που είχαμε στο σπίτι και οι γονείς μου νόμιζαν ότι θα το σπάσω».
Από μικρός είχε αδυναμία στα κρουστά και είχε αποκτήσει ντραμς κρυφά από τους γονείς του. Είναι γνωστή η ιστορία ότι τα έκρυβε στο σπίτι του φίλου του Λουκά Σιδερά, ο οποίος μπήκε κι αυτός στον πειρασμό κι έτσι άρχισε να παίζει ντραμς.
Οι Forminx Με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου πρώτο αριστερά στην Αθήνα ποζάρουν στο φακό του Κώστα Μεγαλοκονόμου
Το πρώτο γκρουπ που σχημάτισε ήταν οι θρυλικοί Forminx το 1963, ονομασία που πήραν από το αρχαίο ελληνικό μουσικό όργανο. Υπήρξαν από τα πιο πετυχημένα και δημοφιλή συγκροτήματα της δεκαετίας του ’60 που γνώρισαν τεράστια επιτυχία με το «Jeronimo Yanka» (1964), η πιο χαρακτηριστική γιάνκα της δεκαετίας, το νέο είδος χορού που ξετρέλανε την νεολαία. Το 45άρι τους αυτό πούλησε τότε 100.000 αντίτυπα και έλιωσε στα ηλεκτρόφωνα της εποχής παίζοντας ασταμάτητα στα πάρτι.
Στις συναυλίες τους επίσης προσέλκυαν πολύ κόσμο. Μια θρυλική τους εμφάνιση ήταν στο ιστορικό Ρεσιτάλ Μαμούθ, στο σινεμά Πιγκάλ, στην Πατησίων στις 15 Μαΐου 1966, μαζί με τους MGC, Charms, Loubogg, Sounds, Girls και άλλα δημοφιλή συγκροτήματα. Τη χρονιά αυτή πάνω στο ζενίθ της δημοφιλίας τους, έκλεισε και το κεφάλαιο Forminx. Τραγουδιστής τους ήταν ο «Φρανκ Σινάτρα της Ελλάδας» ο Τάσος Παπασταμάτης. Μάνατζερ του συγκροτήματος ήταν ο Νίκος Μαστοράκης. Κυκλοφόρησαν συνολικά έως τότε 10 δίσκους 45 στροφών.
Οι Forminx με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου στο όργανο ποζάρουν στο φακό του Κώστα Μεγαλοκονόμου, 17 Ιουνίου 1963, στην αρχική τους σύνθεση ως 8μελής χορευτική ορχήστρα. Πιθανώς η φωτογραφία είναι από το κλαμπ «Αργώ» στη Βουλιαγμένης όπου ήταν η βάση τους.
Αμέσως μετά συνεργάστηκε με την Αλέκα Κανελλίδου ως διευθυντής ορχήστρας και στα δύο τραγούδια του δίσκου 45 στροφών της: The More I See You/ Stranger (1966, Philips) και τον Γιώργο Ρωμανό στο άλμπουμ του «In Concert & In The Studio» (1968) όπου έπαιξε με το συγκρότημά του σε 4 τραγούδια : Το Φεγγάρι Φάνηκε, Μια Ηλιαχτίδα, Η Αγάπη Φεύγει Με Τα Σύννεφα, Μεταμόρφωση).
Ήταν η εποχή που οι μουσικοί συνευρίσκονταν στο ζαχαροπλαστείο «Σόνια» επί της Λ. Αλεξάνδρας στους Αμπελοκήπους, ένα θρυλικό στέκι της εποχής, όπου στήνονταν και διαλύονταν γκρουπ, γίνονταν «μεταγραφές» μουσικών, μέσα σ’ ένα βράδυ ! Εκεί γεννήθηκε η ιδέα για τον σχήμα Papathanasiou Set, τους πρώιμους δήλαδή. Η αρχή έγινε σε χορούς στο «Χίλτον». Στη βιογραφία του αναφέρει : «Το γκρουπ ήταν φυσική εξέλιξη από τότε που φοιτούσαμε στο πανεπιστήμιο. Φτιάξαμε αυτό το γκρουπ για να εκφραστούμε. Ποτέ δεν σκεφτήκαμε να γίνουμε επαγγελματίες. Παραδόξως όμως γίναμε διάσημοι. Ένοιωσα αυτή την υστερική επιτυχία, ο κόσμος να ουρλιάζει, σωματοφύλακες και όλα αυτά. Ήμουν τυχερός που είχα αυτή την εμπειρία νωρίς».
Λίγους μήνες πριν την μεγάλη επιτυχία των Aphrodite’s Child «Rain and Tears» είχαν παίξει σαν σέσιον μουσικοί στο τραγούδι «Σιγά – Σιγά» του Ricardo Credi.
Aphrodite’s Child
Τρεις νέοι, οι Ντέμης Ρούσσος, Βαγγέλης Παπαθανασίου και Λουκάς Σιδεράς ξαφνιάζονται όταν το τραίνο τους, αντί να φθάσει στο Λονδίνο, σταματά στο Παρίσι. Αρχίζει η μεγάλη απεργία. Ήταν Μάης του ’68. Το ραντεβού με την αγγλική δισκογραφική εταιρία, όπου θα ηχογραφούσαν τα τραγούδια τους αναβάλλεται επ’ αόριστον. Έτσι, μένουν αποκλεισμένοι στο Παρίσι, που δεν έχει πια τραίνα, αεροπλάνα, τράπεζες, ταχυδρομεία! Μόνο τα νυχτερινά κέντρα και η τύχη τους δεν σταμάτησαν να δουλεύουν…
Μέσα σε σφαίρες, δακρυγόνα, οδοφράγματα και φωτιές με τη βοήθεια της Νάνας Μούσχουρη και μιας Studebaker, ένα από τα καλύτερα αυτοκίνητα της εποχής που αγόρασε ο Παπαθανασίου, ανακαλύπτουν ότι η λονδρέζικη εταιρία έχει παράρτημα στο Παρίσι! Απέμενε να βρεθεί το τραγούδι. Αυτό ήταν μια σύνθεση του Γιόχαν Πάχελμπελ (σύγχρονος του Μπαχ), που διασκεύασε ο κιθαρίστας Μισέλ Ντίντριχ. Η καλύτερη σύνθεση από τις 10 που παρουσιάστηκαν ήταν η δική τους: “Rain and Tears”.
Οι Aphrodite’s Child στο Παρίσι, ηχογραφούν το “Rain and Tears”.
Στο βίντεο κλιπ ο Βαγγέλης είχε μουστάκι, γένια, φορούσε κόκκινο πουκάμισο, μπορντό παντελόνι, δακτυλίδια σε όλα τα δάκτυλα, και ήταν καθιστός στο πιάνο. Ο Λουκάς στα τύμπανα με μπλε παντελόνι, ριγέ πουκάμισο, μακριά μαλλιά και μουστάκι. Στη μπασαβιόλα ο Ντέμης που τραγουδά με γαλάζιο πουκάμισο με ροζ λουλουδάκια και στενό παντελόνι. “Βροχή και Δάκρυα” στο Βαλμπόν, σε μια μακρόστενη πισίνα, στήλες ελληνικές και αντίγραφα αρχαίων αγαλμάτων της Αφροδίτης. Αυτή ήταν η αρχή και το κασέ τους φθάνει το 1.000.000 για κάθε γκαλά ! Κάθε βράδυ παίζουν μπροστά σε δισεκατομμυριούχους της Βαλμπόν, κοντά στις Κάννες. Οι προτάσεις για συμβόλαια έρχονται βροχή από Ν. Υόρκη, Γενεύη, Πορτογαλία. Οι ελληνικές εφημερίδες γράφουν περήφανες : “Οι Beatles της Ελλάδος”.
Οι Aphrodite’s Child πήγαν στο Νο 1 πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Το “666”, το τρίτο και τελευταίο τους άλμπουμ το ’72, ήταν έμπνευση του Παπαθανασίου από την “Αποκάλυψη του Ιωάννη”. Στο αυτό συμμετείχε και ο Αργύρης Κουλούρης ή “Σίλβερ” που ήταν ο μεγάλος άτυχος του γκρουπ γιατί λόγω στράτευσης δεν ήταν στο περίφημο τραίνο που τους πήγε στο Παρίσι. Μετά την ηχογράφησή του ο Ρούσσος διαφωνεί με τον Παπαθανασίου για την μουσική πορεία του γκρουπ και αυτό γίνεται αφορμή να διαλυθούν και να ακολουθήσουν σόλο καριέρες.
Στη βιογραφία του αναφέρει : «Για να είμαι ακριβής θα προτιμούσα να ήταν το πρώτο, αλλά έπρεπε να ν’ αποδείξουμε ότι μπορούσαμε να είμαστε εμπορικοί. Αυτό θα διευκόλυνε τα σχέδια μας. Για μένα τα “Παιδιά της Αφροδίτης” ήταν ένα όχημα για να μπω στη δουλειά και να κερδίσω αρκετά χρήματα, ώστε να μπορώ να έχω το δικό μου στούντιο αργότερα. Είχα κουραστεί να προσπαθώ να είμαι στα τσαρτς. Δεν είναι κακό να είσαι στα τσαρτς, αλλά είναι λάθος να κάνεις πράγματα μόνο και μόνο για να είσαι σ’ αυτά».
Δύο χρόνια πριν κυκλοφορήσει το «666», δηλαδή το 1970 ο Β. Παπαθανασίου γράφει την μουσική της ακατάλληλης ταινίας «Sex Power» που η αυθεντική της κόπια έχει την μεγαλύτερη συλλεκτική αξία από τα έργα του, ενώ πρόσφατα επανεκδόθηκε σε βινύλιο.
Το στούντιο που ονειρευόταν ο Β. Παπαθανασίου το όνομάσε Nemo. Τον καιρό αυτό ζούσε στο Λονδίνο με τη Γαλλίδα φωτογράφο Βερονίκ Σκαουίνσκα. Παράλληλα με την μουσική ασχολιόταν με την ζωγραφική και είχε γνωριστεί με τον Σαλβαντόρ Νταλί. Το χόμπι του τότε ήταν η τοξοβολία !
Ο Κιθ Γκούντγουιν που ήταν τότε υπεύθυνος των δημοσίων σχέσεών αναφέρει στη βιογραφία του Β. Παπαθανασίου : «Στα χρόνια που ζούσε στο Παρίσι, σ’ ένα τεράστιο και πολύπλοκο σπίτι, που ήταν γεμάτο κασέτες και κήμπορντς, ο Τζέλι (έτσι αποκαλούσε τον Παπαθανασίου) έδειξε ένα φοβερό πάθος για την τοξοβολία. Αγόρασε όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό κι έστησε ένα στόχο στο βάθος του μεγάλου σαλονιού του. Στεκόταν στο άλλο άκρο του δωματίου, διάλεγε ένα τόξο και πετούσε το ένα βέλος μετά το άλλο. Αριστερά του στόχου ήταν ένας τοίχος γεμάτος σημάδια και στα δεξιά ένα παράθυρο που τις περισσότερες φορές ήταν ανοιχτό για να μην σπάνε τα τζάμια».
Vangelis – Jon Anderson
Το χόμπι του αυτό θυμάται και ο τραγουδιστής των Yes, Τζον Άντερσον που διηγείτε στο ίδιο βιβλίο την πρώτη συνάντησή τους:
«Πήγα στο Παρίσι και χτύπησα την πόρτα του. Άνοιξε την πόρτα και στεκόταν εκεί μ’ ένα τόξο. Μου είπε «χάι» και άφησε το βέλος να φύγει. Δίπλα από το στόχο ήταν ο Οδυσσέας, ο πατέρας του, που έβλεπε τηλεόραση. Στο βλέμμα του φαινόταν η ελπίδα ότι δεν πρόκειται να αστοχήσει ποτέ!».
Ο Άντερσον αναφέρει επίσης: «Είχε αυτά τα υπέροχα κήμπορντ ρυθμισμένα με τρόπο που κανείς δεν είχε δοκιμάσει πριν. Σαν να είχε 3-4 διαφορετικά κήμπορντ, που έβγαζαν διαφορετικούς ήχους. Όταν γύρισα στο Λονδίνο, άρχισα να βάζω ιδέες στον οργανίστα μας, τον Ρικ Γουέικμαν. Κι έτσι οι Yes άρχισαν να παίζουν με 14 κήμπορντ !».
Κατά καιρούς στις ηχογραφήσεις του χρησιμοποίησε διάφορα ψευδώνυμα, όπως Alpha-Beta (1971), Odyssey (1974) και Mama D (1978). Όμως με το πραγματικό του όνομα Vangelis είναι διάσημος στα πέρατα του κόσμου.
Στον Βαγγέλη Παπαθανασίου δεν άρεσαν οι συνεντεύξεις έτσι σπάνια έχει καθίσει απέναντι από δημοσιογράφους να απαντήσεις στις ερωτήσεις τους. Σε μια από τις σπάνιες αυτές περιπτώσεις στάθηκαν απέναντί του οι Αργύρης Ζήλος και Χρήστος Τσανάκας για λογαριασμό του περιοδικού «Ήχος & Hi-Fi» όταν βρέθηκε στην Ελλάδα για συναυλίες στο Ηρώδειο στις 25 και 27 Σεπτεμβρίου 1987. Η συνέντευξή του έγινε με τις συναυλίες και δημοσιεύτηκε στο τεύχος 178, Ιανουάριος 1988. Οι δύο μουσικοί δημοσιογράφοι συναντήθηκαν δύο φορές μαζί του μέσα στο Δεκέμβριο του 1987 και στην συμπληρωματική συζήτηση παρευρέθηκε επίσης ο Τάκης Σακκάς που επιμελήθηκε το κείμενο που είχε τίτλο «Πέρα από το μύθο της μαζικότητας».
Τα σημεία που υπογραμμίστηκαν στην πολύ ενδιαφέρουσα και εγκεφαλική αυτή συνέντευξη ήταν τα εξής :
Για την εμπορικότητα : «Προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω τι είναι εμπορικό. Αυτοί που ισχυρίζονται ότι το καταλαβαίνουν μιλάνε γι’ αυτά που ήταν πετυχημένα στο παρελθόν. Το χθες όμως και το σήμερα είναι διαφορετικά πράγματα».
«Τόσο οι εταιρίες όσο και οι μουσικοί κατάλαβαν ότι υπήρχε μια σημαντική ανταπόκριση από τον κόσμο και φτάνουμε έτσι σε μια κατάσταση ανειλικρινή πλέον. Υπήρχε δηλαδή μια παρακμή, ένας εκφυλισμός που συντελέστηκε πολύ νωρίτερα απ’ όσο νομίζουμε».
«Δεν υπάρχει λόγος να κυκλοφορείς συνεχώς ένα νέο έργο όταν ο κόσμος έχει ήδη υπερφορτωθεί. Το πιο σημαντικό για μένα είναι να δουλεύω και να παράγω άσχετα αν κάτι πρόκειται να δημοσιοποιηθεί».
«Υπάρχει και μια λογική που ακολουθείς όταν αρχίζεις να απευθύνεσαι στο κοινό, είναι κάποιες ελευθερίες που δεν σου παρέχονται αρχικά από τις εταιρίες αλλά τις κερδίζεις σιγά-σιγά».
*Τα αποσπάσματα από το βιβλίο «Vangelis : The Unknown Man» είναι μεταφρασμένα στο άρθρο του Άκη Λαδικού στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» 23.11.1997.
Η συνέντευξή του στο περιοδικό «Κ» το 2019
Στις 25 Ιανουαρίου 2019 έφτασε στα χέρια μας το νέο έργο του Βαγγέλη Παπαθανασίου, το «Nocturne». Ο συνθέτης αποδίδει στο πιάνο έντεκα νέες και έξι κλασικές συνθέσεις του – το «Chariots of Fire», το love theme από το «Blade Runner», αλλά και το θέμα από το «1492», μεταξύ άλλων. Το «Nocturne», που είναι μια αφορμή για να μιλήσουμε για ορισμένα ζητήματα που τον απασχολούν διαχρονικά, μπορεί να προσεγγιστεί ως ένας «διαλογισμός» πάνω στην έννοια της νύχτας.
Ο καλλιτέχνης, που κέρδισε το Όσκαρ το 1982 για τη μουσική του στους «Δρόμους της Φωτιάς», έχει δημιουργήσει έργα με κεντρικό θέμα άλλοτε το Διάστημα και άλλοτε τη Γη. Θα έλεγε κανείς ότι ο νυχτερινός ουρανός με τα αστέρια –σε μια θαυμάσια φωτογραφία στο εξώφυλλο του CD– συμβολίζει τη νοητική σύντηξη Διαστήματος και Γης και γι’ αυτό –ως συμβολικό πλαίσιο– συνδυάζει δύο κύριες πλευρές της δημιουργικής έκφρασης του συνθέτη.
«Θεωρώ ότι όλα έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τη νύχτα, από την αρχή της ύπαρξης του ανθρώπου, θετικά και αρνητικά», αρχίζει τη συζήτηση ο κ. Παπαθανασίου. «Μυστήρια, παραμύθια, κάθε είδους φόβοι, ερωτισμός, φαντασιώσεις. Και όλα αυτά, γιατί η νύχτα ενισχύει κατά πολύ στον άνθρωπο το συναίσθημα». Το «Nocturne» διαπνέεται από την έννοια της μοναχικότητας, όχι όμως με το βάρος της μελαγχολίας, αλλά με την ισορροπία του στοχασμού και της αταραξίας. «Η μοναχικότητα, η μελαγχολία, ο στοχασμός· σε όλα αυτά τα στοιχεία η νύχτα τούς δίνει τον χώρο να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν», λέει.
Τον ρωτώ γιατί, ενώ είναι ταυτισμένος με την πρωτοπορία στο πεδίο της αξιοποίησης της νέας τεχνολογίας, επέλεξε το έργο αυτό να είναι ουσιαστικά μια ωδή στο πιάνο, ένα παλαιό όργανο. «Αρέσει σε εμάς τους ανθρώπους να μιλάμε για πρωτοπορία, αλλά προσωπικά δίνω σημασία περισσότερο στη συνέπεια», λέει. «Όσον αφορά το πιάνο στο οποίο αναφέρεστε, όπως και τα άλλα μουσικά όργανα, στην ουσία δεν έχει ηλικία. Κάθε όργανο έχει τη δική του προσωπικότητα και οι συνδυασμοί τους δημιουργούν χαρακτήρες και χρώματα. Ως προς την πρωτοπορία, δεν βρίσκεται στα όργανα, αλλά στον άνθρωπο. Παράδειγμα: θα μπορούσατε να γράψετε με το δάχτυλό σας στην άμμο μια φράση ή μια μαθηματική εξίσωση και την ίδια φράση ή εξίσωση να τη γράψετε στον πιο σύγχρονο υπολογιστή. Το νόημα θα είναι ακριβώς το ίδιο».
Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1984 στο περιοδικό Guitar and Claviers είχε πει ότι εργάζεται με το συνθεσάιζερ όπως θα εργαζόταν με μια συμφωνική ορχήστρα. Πρόσθεσε ωστόσο ότι δεν θα μπορούσε ένα συνθεσάιζερ να υποκαταστήσει μια συμφωνική ορχήστρα, γιατί «λείπει ο ανθρώπινος παράγοντας, ο οποίος δεν μπορεί να κωδικοποιηθεί, να προγραμματιστεί». Τριάντα πέντε χρόνια μετά, μπαίνω στον πειρασμό να τον ρωτήσω αν πιστεύει ότι με τη σημερινή πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί οι μικροεπεξεργαστές σε ένα συνθεσάιζερ να αρχίσουν να «εξανθρωπίζονται». Θα ήθελε να είχε μπροστά του και να εργάζεται με ένα “νοήμον συνθεσάιζερ” που θα προσέγγιζε ακόμα περισσότερο μια συμφωνική ορχήστρα;
Όλα είναι δόνηση
«Κατ’ αρχάς, είναι προφανές ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιεί κάθε διαφορετική πηγή ήχου για να πετύχει ένα άλφα, βήτα ή γάμμα αποτέλεσμα», εξηγεί. «Αυτή ήταν η προσέγγιση, αιώνες πριν, των συμφωνικών συνόλων, μικρών ή μεγάλων. Πάντα θεωρούσα ότι η συμφωνική ορχήστρα ήταν και η αρχή του πρώτου συνθεσάιζερ. Το να νομίζουμε ότι ο ήχος που παράγεται από τα “παραδοσιακά” μουσικά όργανα, που και αυτά δεν είναι τίποτε άλλο από μηχανές, είναι ο σωστός τρόπος, αυτό είναι λάθος. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς τα χρησιμοποιεί ο άνθρωπος και κατά βάθος πώς τα χρησιμοποιεί η μουσική. Άλλωστε, όλα είναι δόνηση και η δόνηση υπάρχει παντού. Ως προς την τεχνητή νοημοσύνη που αναφέρετε και η οποία τελευταία έχει πάρει διαστάσεις μόδας, δεν βλέπω τον λόγο να χρησιμοποιώ ένα μηχάνημα με τεχνητή νοημοσύνη, τη στιγμή που μπορώ να συνεργάζομαι μ’ έναν άνθρωπο».
Η αλήθεια είναι ότι δεν περίμενα αυτή την απάντηση, διότι κατά βάθος θα ήθελα ο συνθέτης που σφράγισε με τη μουσική του το «Blade Runner» –την ταινία που κατά τη γνώμη πολλών σε όλο τον κόσμο αποτελεί την αισθητική, κινηματογραφική, αλλά και φιλοσοφική αποθέωση της τεχνητής νοημοσύνης– να είναι έτοιμος να υποδεχθεί το νέο στάδιο της εξέλιξης του ανθρώπου, που θα προέλθει από το άνοιγμα των ασκών της νοημοσύνης. Προφανώς, όμως, η σκέψη του παραμένει σταθερά «ανθρωποκεντρική».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι απόψεις του για την Ελλάδα, τόσο τη σημερινή Ελλάδα όσο και την Ελλάδα ως διαχρονική έννοια δημιουργίας, πολιτισμού και πνευματικής ολοκλήρωσης. Σε μια συνέντευξή του στα «Πρόσωπα» και στη Μανουέλα Παυλίδου, το 1985, είχε πει ότι «οι χώρες που εισάγουν δεν διευκολύνουν τη δημιουργία, γιατί έχουν συνηθίσει να εισάγουν και όχι να εξάγουν πράγματα». Θεωρώ ότι αυτή είναι μια εξαιρετική παρατήρηση για την Ελλάδα, που ισχύει και σήμερα, παρά την όποια πρόοδο. Πιστεύει ότι η δημιουργία είναι ζήτημα νοοτροπίας – αν είμαστε και σκεφτόμαστε με εξωστρέφεια ή όχι; Το ερώτημα αυτό πυροδοτεί μια συζήτηση με επιχειρήματα που σε πολλούς θα φανούν ενδιαφέροντα όσο και απροσδόκητα, και είναι χρήσιμα για να εξηγήσουν όχι μόνο το έλλειμμα δημιουργίας στην Ελλάδα, αλλά και διεθνή φαινόμενα, όπως η οικονομική κρίση, το Brexit ή τα «κίτρινα γιλέκα».
«Ο κρίκος ή το κέντρο, αν θέλετε, που δημιουργεί αυτή τη συμπεριφορά είναι η ελευθερία», λέει και τονίζει τη λέξη «ελευθερία». «Αυτό που σας λέω μπορεί να σας φαίνεται παράξενο και όχι αληθινό, αλλά σκεφτείτε και πείτε μου. Πότε εδώ και περίπου 2.000 χρόνια η χώρα μας μπορούσε να πάρει μόνη της αποφάσεις για κάθε είδους ουσιαστικά θέματα, χωρίς να ρωτήσει και να πάρει την άδεια από κάποιον άλλον; Άρα λοιπόν, οι Έλληνες, ως κατακτημένοι, έπρεπε να πάρουν την άδεια από τον κατακτητή για να πράξουν το οτιδήποτε, έως ότου επιβληθεί η νέα τάξη πραγμάτων, που ήταν και η μεγαλύτερη καταστροφή στην ανθρωπότητα».
ΠΗΓΕΣ
https://www.ogdoo.gr/prosopa/vaggelis-papathanasiou-gnostes-kai-agnostes-ptyxes-tis-zois-tou
https://www.kathimerini.gr/culture/music/561867847/vaggelis-papathanasioy-pethane-o-megalos-synthetis-se-ilikia-79-eton/
2000
2k
