Η Λευκορωσίδα συγγραφέας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, 10 χρόνια μετά τις πολλαπλές εκρήξεις στον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ, στις 26 Απριλίου του 1986, στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ, ταξίδεψεστην απαγορευμένη ζώνη. Επί τρία χρόνια, βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία της, περιπλανήθηκε στις γύρω περιοχές και στην κωμόπολη Πριπιότ της σημερινής Ουκρανίας, όπου βρισκόταν ο πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας του Τσέρνομπιλ, για να γνωρίσει τους ανθρώπους που βίωσαν αυτή την πρωτόγνωρη καταστροφή και να καταγράψει τις αφηγήσεις και τις μαρτυρίες τους.
Αυτή την «κιβωτό» μνήμης και σπαρακτικών μαρτυριών η Αλεξίεβιτς μετουσίωσε σε λογοτεχνικό έργο. Ένα βιβλίο 344 σελίδων, το οποίο περιέχει 100 συγκλονιστικές καταθέσεις ψυχής, που αποπνέουν θυμό, οργή, φρίκη, άγνοια, στωικότητα, συμπόνια, αγάπη, οδύνη, αλληλεγγύη. Το βιβλίο «Τσέρνομπιλ – Ένα χρονικό του μέλλοντος» χάρισε στην Σβετλάνα Αλεξίεβιτς το Νόμπελ λογοτεχνίας, το 2015.
Στόχος της Αλεξίεβιτς είναι να επικεντρωθεί στον άνθρωπο, τον δεμένο με τη φύση και τη γη που καλλιεργεί, να διασώσει και να διαφυλάξει τις συνέπειες που είχε αυτή η βιβλική καταστροφή στη ζωή και στον ψυχισμό των κατοίκων που μετά την πυρηνική έκρηξη άλλαξε άρδην η ζωή τους.
Ο δε συνοδευτικός τίτλος του βιβλίου «Ένα χρονικό του μέλλοντος» εμπεριέχει, σαν ένα είδος προφητείας, τα δεινά και τις αθεράπευτες ασθένειες που θα μάστιζαν την ανθρωπότητα στο μέλλον.
Η Κοραλία Σωτηριάδου μελέτησε το βιβλίο με πολλή αγάπη και προσοχή, επέλεξε 16 χαρακτηριστικές μαρτυρίες και πέτυχε με μεγάλη ευστοχία τη μεταγραφή τους σε θεατρικούς μονολόγους. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος τους έδωσε σκηνική υπόσταση σκηνοθετώντας το έργο με μέτρο, ακρίβεια και τραγική λιτότητα. Ανέδειξε τον συγκλονιστικό λόγο της Αλεξίεβιτς (μετάφραση Ορέστης Γεωργιάδης) αφήνοντας τον να ακουστεί απέριττος, υποστηριζόμενος μόνο από την υποκριτική ικανότητα των ηθοποιών για να αγγίζει το θυμικό του θεατή. Και αυτός με τη σειρά του να κάνει τους ανάλογους συσχετισμούς με τη σημερινή πανδημία του Covid 19 που έχει χαρακτηριστεί «Ένα πραγματικό Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα»
Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος δημιουργεί μια παράσταση, η οποία προσεγγίζει τη μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20ου αιώνα με κοινωνιολογική και ανθρωποκεντρική ματιά.
Ένα γυμνό κατάλευκο σκηνικό (Παντελής Μάκκας) με τέσσερις μόνοκαρέκλες, ένας σωρός αρβυλάκια σκονισμένα με πυρηνική στάχτη, μιαπροθήκη με ραδιενεργό χώμα και μερικές βιντεοπροβολές που συνοδεύουν τις αφηγήσεις, παραπέμπει σε ένα «Μουσείο Μνήμης» της ζοφερής καταστροφής του Τσέρνομπιλ. Ο χώρος αυτός αποκτά υπόσταση εξομολογητηρίου – καθαρτηρίου που λειτουργεί παρηγορητικά για τους αφηγητές, οι οποίοι, μέσα από το μοίρασμα της μαρτυρίας, αισθάνονταιελαφρύτερο το βάρος της μνήμης. Μια πολυφωνική σύνθεση αφηγήσεων καταγράφει τον τρόμο του θανάτου, το ανείπωτο μυστήριο του παραλόγου, την άγνοια, τη μη πληροφόρηση, την παραπληροφόρηση, τα ραδιενεργά απόβλητα να μολύνουν την άλλοτε καρποφόρα γη, τα έμβρυα να πεθαίνουν στην κοιλιά των μανάδων τους.
Φωνές γεμάτες απορία και απόγνωση καταγγέλουν την αναλγησία και την απανθρωπιά του υπαρκτού σοσιαλισμού στην άλλοτε Ε.Σ.Σ.Δ., ο οποίος με ψέματα και φρούδες υποσχέσεις παραπλάνησε τους απλούς κατοίκους της ραδιενεργού περιοχής, γαλουχημένους με παρωπίδες να υπακούν στο Κάρμα. Η πολιτική της κραταιάς τότε Σοβιετικής Ένωσης διαχειρίστηκε την έκρυθμη κατάσταση του πυρηνικού ατυχήματος με ψυχρό τρόπο “χρησιμοποιώντας” δεκάδες στρατιώτες και εθελοντές για την κατάσβεση του αντιδραστήρα εκπαιδευμένους στο καθεστωτικό πρόσταγμα: «Πάντα έτοιμοι για πόλεμο είμαστε».
Πέντε ικανότατοι ηθοποιοί: Στέλιος Μάινας, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυβίδ Μαλτέζε, Γιάννης Λεάκος ερμηνεύουν με ενσυναίσθηση, λιτό και απλό τρόπο την περίπλοκη γκάμα συναισθημάτων των αφηγητών – μαρτύρων εκείνης της χαώδους και δυστοπικής κατάστασης.
Η παράσταση σκιαγραφεί με σαφήνεια, μέσα από τις πολυπρόσωπες αφηγήσεις, την εικόνα της χώρας που έμελε μετά από λίγα χρόνια το καθεστώς της να καταρρεύσει και καθιστά το κοινό κοινωνό των δεινών καιτων συμφορών του λαού της.
2000
2k
