1993
TOY ΩΡΕΛΙΑΝ ΜΠΕΛΑΝΖΕ ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΖΥΛΙΕΝ ΓΚΟΣΛΕΝ
ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Φέτος είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που έρχεται ο 30χρονος Γάλλος σκηνοθέτης Ζυλιέν Γκοσλέν στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με την πρόσφατη δουλειά του «1993». Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου γνώρισε στο Αθηναϊκό κοινό τον Γκοσλέν, που με τις δύο προηγούμενες δουλειές του το «2666» του Μπολάνιο (2016) και τα «Στοιχειώδη σωματίδια» του Ουελμπέκ (2017), ενθουσίασε το αθηναϊκό κοινό και όχι μόνο.
Η τελευταία παράστασή του είναι μια δουλειά τελείως διαφορετική από τις δύο προηγούμενες αν και κινείται στις ίδιες παραμέτρους: χρήση βιντεοπροβολών και στόχευση στην συναισθηματική εμπλοκή των θεατών, φέρνοντάς τους σε δύσκολη και δυσάρεστη θέση.
Αρχές της κολεκτίβας του με την παράδοξη ονομασία «Si vous pouviez lé chermon Coeur» (Αν μπορούσατε να γλείψεις την καρδιά μου).
Με το «1993» ο Γκοσλέν σχολιάζει οπτικοακουστικά το ομώνυμο έργο-δοκίμιο του Ωρελιάν Μπελανζέ. Είναι ένα μεγαλόπνοο εγχείρημα που απαιτεί τόλμη και φαντασία για να παρασταθούν έστω και με την μορφή performance, χωρίς την ελάχιστη δραματοποίηση του κειμένου, νοήματα, θέσεις, σκέψεις, απόψεις, καταστάσεις, οράματα και διαψεύσεις κατά την περίοδο της 70χρονης ειρήνης στην Ευρώπη. Κορυφαία και άκρως εμβληματική είναι η χρονολογία 1993. Προηγείται: το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, η ίδρυση του μεγαλύτερου κέντρου πυρηνικών ερευνών (1954) στα γαλλοελβετικά σύνορα, μιας υπόγειας κυκλικής σήραγγας περιφέρειας 27χλμ, η πτώση «του τείχους του μίσους» (1989), το τείχος που χώριζε το Δυτικό από το Ανατολικό Βερολίνο και η έκδοση του πολυσυζητημένου βιβλίου του Φράνσις Φουκουγιάμα «Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος» (1992). Το 1993 είναι μια χρονιά που φέρνει ελπιδοφόρα και αναζωογονητικά μηνύματα σε μια «γερασμένη ήπειρο», η οποία πλέον δημιουργεί καινούργιους κοινωνικοπολιτικούς, επιστημονικούς, οικονομικούς και ιδεολογικούς ορίζοντες. Το 1993 ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (γνωστή ως Συνθήκη του Μάαστριχτ), εγκαινιάζεται η σήραγγα που ενώνει την Αγγλία με την Ευρωπαϊκή ήπειρο και το CERN ανακοινώνει ότι ο παγκόσμιος ιστός του θα είναι ελεύθερος προς όλους. Μια ελεύθερη διακίνηση «σωμάτων», «σωματιδίων» και προϊόντων τόσο στην καρδιά της Ευρώπης όσο και στον υποθαλάσσιο χώρο της Μάγχης.
Ο Ωρελιάν Μπελανζέ εμπεριέχει μέσα στο κείμενό του όλες τις εξελίξεις της Ευρωπαϊκής κοινότητας: μεγαλεπήβολα σχέδια, οικονομική άνθιση, διάψευση των ελπίδων, άκρατος φιλελευθερισμός, ματαίωση των προσδοκιών, αμαύρωση του ευρωπαϊκού οράματος παρουσιάζοντας την άνοδο της φιλελεύθερης καπιταλιστικής κοινωνίας και την πτώση της καθώς και την δημιουργία μιας πολυσύνθετης μυθολογίας γύρω από την επιβίωση και την επιβολή λαών, ιδεολογιών, θρησκειών και την σύγκρουση πολιτισμών σ’ ένα ασαφές ευρωπαϊκό τοπίο.
Μέσα από το κείμενο του Μπελανζέ καθώς και μέσα από την παράσταση του Γκοσλέν «αναδύεται» μια Ευρώπη προβληματισμένη, διχασμένη, απορυθμισμένη και αποπροσανατολισμένη, βυθισμένη σε μια «αυτιστική» συμπεριφορά. Με το υποθαλάσσιο τούνελ στο Καλαί απέναντι από το Ντόβερ, τόπο της εκπλήρωσης ονείρων και προσδοκιών, να μετατρέπεται σε «ανάχωμα», δημιουργώντας τη «Ζούγκλα του Καλαί» όπου στοιβάζονται μέσα στις παροπλισμένες αποθήκες της σήραγγας μετανάστες και πρόσφυγες από την Ασία, την Αφρική και τα Βαλκάνια.
Στο πρώτο μέρος της παράστασης, ο Γκοσλέν κατορθώνει να αποδώσει την σκοτεινιά που πλανάται πάνω από την Ευρώπη βυθίζοντας τους θεατές στο σκοτάδι και τους καπνούς και με τα κατάλληλα φωτιστικά εφέ (QuentinMandet, Julliete Seigneur και Nicolas Joubert) δημιουργεί την αίσθηση του ατελείωτου τούνελ. Ενώ ο λόγος του Μπελανζέ ακούγεται από τους ηθοποιούς «off» και η μουσική (Guillaume Bachelé) ακολουθεί τις ποιοτικές εντάσεις του λόγου.
Στο δεύτερο μέρος σε κάποιο ακαθόριστο τόπο που ονομάζεται Eurodance εξελίσσεται ένα πάρτι στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus με φοιτητές διαφόρων εθνικοτήτων. Μια γενιά που γεννήθηκε το 1993, σπουδάζει και περνάει το χρόνο της βυθισμένη σε μια καταναλωτική κοινωνία, σε μια «βιομηχανοποιημένη» διασκέδαση, στην πρόσκαιρη ευδαιμονία, στην αδιαφορία, στη χρήση ναρκωτικών, ποτών και στην εκκωφαντική μουσική. Η σκηνή του Μεγάρου Μουσικής χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Στο κάτω επίπεδο οι θεατές παρακολουθούν τους φοιτητές να «παρτάρουν», τους 12 ηθοποιούς της ομάδας 43 και του Ecoledu TNS του Εθνικού Θεάτρου του Στρασβούργου, ενώ στο επάνω επίπεδο βιντεοπροβολές παρουσιάζουν λεπτομέρειες και φάσεις από το πάρτι. Λίγο πριν το τέλος, όλοι έχουν καταρρεύσει από την κραιπάλη, ένας νέος, μάλλον ο αρχηγός, τους ξυπνά έναν-έναν με «τελετουργικό τρόπο» και λίγο πριν βυθιστεί η αίθουσα στο σκοτάδι ξαφνικά μία κοπέλα, μάλλον η υπαρχηγός, βγάζει ένα περίστροφο και τους σημαδεύει.
Αυτή η σταδιακή αφύπνιση των νέων πού και πώς που θα τους βρει; Μια σκηνή η πιο σημαντική, κατά την γνώμη μου, η πιο καίρια και ίσως το πιο ουσιώδες και υπαινικτό μέρος όλης της παράστασης η οποία ίσως υπαινίσσεται με βαθύτατο σαρκασμό ότι το φάντασμα του φασισμού (της ακροδεξιάς;) πλανάται πάνω από την Ευρώπη.
Μια παράσταση που προβλημάτισε το κοινό δημιουργώντας ανάμικτες εντυπώσεις. Πάντως ο Γκοσλέν διαχειρίστηκε ένα πολυσύνθετο και δύσκολο θέμα όσο πιο «ζωντανά» μπορούσε αποδίδοντας το ταραγμένο ευρωπαϊκό πνεύμα αλλά και κούρασε με τον ακατάσχετο λόγο, το παρατεταμένο πάρτι και τις δυνατές μουσικές.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Julien Gosselin
Ερμηνεύουν: Quentin Barbosa, Genséric Coléno-Demeulenaere, Camille Dagen, Marianne Deshayes, Roberto Jean, Pauline Haudepin, Dea Liane, Zacharie Lorent, Mathilde-Εdith Mennetrier, Hélène Morelli, Thibault Pasquier, David Scattolin
Μουσική: Guillaume Bachelé
Σκηνικά: Emma Depoid, Solène Fourt
Σχεδιασμός κοστουμιών: Salma Bordes
Σχεδιασμός ήχων: Hugo Hamman, Sarah Meunier
Φωτισμοί: Quentin Maudet, Juliette Seigneur και Nicolas Joubert
Σχεδιασμός βίντεο: Camille Sanchez και Pierre Martin
Διεύθυνση σκηνής: Jori Desq
Επίβλεψη σκηνής και βίντεο: Valentin Dabbadie
Βοηθοί σκηνοθέτη: Eddy d’Aranjo, Ferdinand Flame
Βοηθός διεύθυνσης περιοδείας: Colyne Morange
Διαχείριση περιοδείας και επικοινωνίας: Eugénie Tesson
Οικονομική διαχείριση περιοδείας: Emmanuel Mourmant
Βοηθός διαχείρισης περιοδείας: Paul Lacour-Lebouvier
Σκηνικά – Κοστούμια: εργαστήρια TNS
Συνεργάτες παραγωγής: Groupe 43 της Σχολής του TNS
Παραγωγή: Théâtre National de Strasbourg
Συμπαραγωγή: Festival de Marseille – danse et arts multiples
Εκτέλεση παραγωγής: Si vous pouviez lecher mon coeur
Υποστήριξη: SVPLMC MCC/DRAC Nord / Pas-de-Calais – Picardie, με την Περιφέρεια Hauts-de-France, με χορηγία Conseil Général Pas-de-Calais
Υποστήριξη διεθνούς περιοδείας: Institut Français
Διάρκεια: 105′
2000
2k
