Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Μανοέλ ντε Ολιβέιρα την έχει περιγράψει ως την «πανέμορφη και μεγαλοπρεπή φιγούρα που ενσαρκώνει τη γυναικεία ψυχή στη βαθύτερη έκφραση της. Είναι η εικόνα της Ελλάδας όλων των εποχών, μητέρα ενός ποταμού, πηγή ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού». Η διεθνώς καταξιωμένη και αγαπημένη ηθοποιός Ειρήνη Παπά έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών έχοντας βιώσει μια ζωή γεμάτη εμπειρίες, συγκινήσεις και καλλιτεχνική αναγνώριση.

 Η Ειρήνη Παππά (Ειρήνη Λελέκου, το πραγματικό της όνομα), γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1926 , στο Χιλιομόδι, ένα μικρό χωριό Κορινθίας. Οι γονείς της ήταν και οι δύο δάσκαλοι. Η μητέρα της, Ελένη, συνήθιζε να λέει παραμύθια στην κόρη της, από τότε που ήταν πολύ μικρή, πράγμα που τη βοήθησε να διαμορφώσει την έντονα δημιουργική της φαντασία. Μέσα από τα παραμύθια της μητέρας της, η ίδια έπλαθε εικόνες με τις οποίες γέμιζε το μυαλό της, εικόνες μέσα στις οποίες ήταν πρωταγωνίστρια. Ο πατέρας της, από την πλευρά του, ο οποίος ήταν καθηγητής κλασσικού δράματος, την βοήθησε να διαμορφώσει προσωπική άποψη για τον χώρο των γραμμάτων και της τέχνης. Στην πορεία της εφηβείας της, η νεαρή Ειρήνη, αποφάσισε να παρακολουθήσει τα πρώτα μαθήματα υποκριτικής στην Εθνική Σχολή Κλασσικού Θεάτρου στην Αθήνα και από την ηλικία των 15 χρόνων ξεκίνησε την καριέρα της ως ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Την δεκαετία του ΄50, συμμετείχε σε παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου. Το ξεχωριστό της ταλέντο και οι εξαιρετικές της ερμηνείες σε αρχαίες τραγωδίες, όπως «Μήδεια» και «Ηλέκτρα», δεν αργούν να την κάνουν διάσημη.

H Ειρήνη Παππά στο Hollywood ως Irene Papas

Η σπάνια φυσιογνωμία και οι υποκριτικές της ικανότητες προσέλκυσαν αμέσως το ενδιαφέρον μεγάλων ξένων παραγωγών της εποχής, που την πείθουν να επεκτείνει την επιτυχημένη πορεία της εκτός των ελληνικών συνόρων.
Στα τέλη της δεκαετίας του 50 τη συναντάμε να ενσαρκώνει το ρόλο της αγωνίστριας Μαρίας Παπαδήμου στην αξέχαστη υπερπαραγωγή του Hollywood «Τα Κανόνια του Ναβαρόνε» το 1961.
Το 1962, ο Μιχάλης Κακογιάννης μεταφέρει με αριστουργηματικό τρόπο την περίφημη τραγωδία “Ηλέκτρα” του Ευριπίδη στη μεγάλη οθόνη, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Εκπληκτικές ερμηνείες της Ειρήνης Παπά, του Γιάννη Φέρτη, της Αλέκας Κατσέλη, του Μάνου Κατράκη και του Φοίβου Ραζή. Η ταινία κερδίζει τα βραβεία καλύτερης κινηματογραφικής μεταφοράς και ηχητικής επένδυσης στο Φεστιβάλ των Κανών το 1962. Συνολικά κέρδισε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία.
Δύο χρόνια μετά το 1964 γίνεται η Χήρα στον «Αλέξη Ζορμπά» . Για την συγκεκριμένη ταινία πρωταγωνίστησε με τον αείμνηστο Άντονι Κουήν (Anthony Quinn). Το έντονο βλέμμα της, οι καθαρές γραμμές του προσώπου της, τα χαρακτηριστικά Καρυάτιδας και η έντονη προσωπικότητά της, κατακτά κοινό και αμερικανούς παραγωγούς.Ήταν μάλιστα, όπως λέγεται, τόσο μεγάλη η επιτυχία της ταινίας και της ερμηνείας της ηθοποιού, καθώς και η διαφήμιση που δέχθηκε η Ελλάδα για τις όμορφες παραλίες και τη ζεστή ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της, ώστε στάθηκε η πραγματική αφορμή για να αναπτυχθεί ο ελληνικός τουρισμός, ιδιαίτερα στην Αμερική.

Από εκεί και έπειτα η μία επιτυχία διαδέχεται την άλλη, για την Ειρήνη Παππά. Το πρόσωπό της βρίσκεται για πολλές δεκαετίες στο διεθνές κινηματογραφικό προσκήνιο και είναι ονομαστή σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Η επιβεβαίωση για την υποκριτική της, την υπομονή, την σκληρή της δουλειά και το ταλέντο της, έρχεται το 1969 με την ταινία «Ζ», του διάσημου σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά όπου η ίδια βραβεύεται ενώ το έργο κερδίζει Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και ο ίδιος ο Γαβράς, βραβείο σκηνοθεσίας και σεναρίου.
Το θεατρικό της ντεμπούτο στη σκηνή του «Broadway», πραγματοποιείται το 1967 με το έργο «Εκείνο το καλοκαίρι, εκείνο το φθινόπωρο» στο πλευρό του Γιον Βόιντ (πατέρα της Αντζελίνα Τζολί), ενώ αργότερα τη συναντάμε να ερμηνεύει την Ελένη στις «Τρωάδες» (1972) και την Κλυταιμνήστρα στην «Ιφιγένεια» σε σκηνοθεσία του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη.
Το 1972 εμφανίζεται στο πλευρό του μεγάλου και βραβευμένου με Oscar Έλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου. Την πείθει να δοκιμάσει το ταλέντο της στο τραγούδι. Η Ειρήνη Παπά τον εμπιστεύεται και το τολμά. Ηχογραφεί για τον τελευταίο δίσκο του μουσικού συγκροτήματος «Aphrodite’s Child» που είχε φτιάξει (ο Παπαθανασίου) μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο. Ο δίσκος αυτός ονομαζόταν «666», και τα μουσικά του θέματα ήταν βασισμένα στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.
Όσον αφορά τα βραβεία, η Ειρήνη Παππά μετράει πολλές τιμές και βραβεύσεις κατά τη διάρκεια της επιτυχημένης καλλιτεχνικής της πορείας.
Το έτος 2000 της απονεμήθηκε ο τίτλος «Γυναίκα της Ευρώπης», ένας τίτλος που απονέμεται κάθε χρόνο σε γυναίκες που έχουν τιμήσει την ευρωπαϊκή τους καταγωγή με το σπουδαίο πολιτιστικό ή πνευματικό τους έργο. Τα τελευταία χρόνια η Ειρήνη Παπά ζει και εργάζεται στην Πορτογαλία, εκεί όπου έχει ιδρύσει το δικό της θέατρο, ανεβάζοντας αρχαίες ελληνικές τραγωδίες.
Το 2008 βραβεύεται με το «Βραβείο Ρώμη» στο αρχαίο θέατρο της «Όστια Αντίκα», λίγα χιλιόμετρα έξω από την ιταλική πρωτεύουσα. Όταν ανέβηκε στην σκηνή για να παραλάβει το βραβείο της είχε δηλώσει με εμφανή συγκίνηση: «Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω, μπορώ μόνο να πω ότι η Αθήνα θα είναι πάντα η μητέρα μου, αλλά η Ρώμη, παράλληλα, είναι δεύτερη μητέρα μου, από ξεκάθαρη επιλογή μου».
Ο Μιχάλης Λιάπης, που ήταν παρών στην τελετή μίλησε για την μεγάλη ηθοποιό: «Στο πρόσωπο της Ειρήνης Παππά αναγνωρίζουμε τη χαρισματική και δυναμική γυναίκα της Μεσογείου. Τη γυναίκα που κατακτά τον κόσμο με τις ικανότητές της, το πνεύμα της και την ομορφιά της».
Ο διευθυντής της εφημερίδας «Ιλ Σόλε 24 Ώρες», Φερούτσιο Ντε Μπόρτολι, ο οποίος βραβεύθηκε για την προσφορά του στο χώρο της δημοσιογραφίας, απευθυνόμενος προς την πρωταγωνίστρια των έργων του Μιχάλη Κακογιάννη, σημείωσε: «παραμένει το ίδιο ακριβώς σαγηνευτική και όμορφη, όπως την γνωρίσαμε στις μεγάλες κινηματογραφικές ταινίες».
Το 2009 βραβεύεται με τον Χρυσό Λέοντα της Μπιενάλε Θεάτρου Βενετίας, για τη μεγάλη της προσφορά στο χώρο του κινηματογράφου και του θεάτρου, από τον σκηνοθέτη Μαουρίτσιο Σκαπάρρο. 
Στην ιταλική εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα», γράφεται: «όλοι οι Ιταλοί, συνεχίζουν να θυμούνται την Ειρήνη Παπά, για την ερμηνεία της στην «Οδύσσεια», σε σκηνοθεσία του Φράνκο Ρόσσι, έστω και αν έχουν περάσει, από τότε, τέσσερις δεκαετίες».
Τα παραπάνω είναι μερικά από τα βραβεία που δέχτηκε.
Η Ειρήνη Παππά, πρόσφατα, θέλησε να μεταφέρει την εμπειρία της στους μαθητές του πανεπιστημίου Τορ Βεργκάτα της Ρώμης. Το πανεπιστήμιο την ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα. 
Σε μια από τις τελευταίες δηλώσεις της σε συνέντευξή της, στην εφημερίδα της Ρώμης «Αβενίρε», αναφέρεται στα νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια στα οποία θα ήθελε να περιπλανηθεί: «Θα ήθελα να ασχοληθώ με τη σκηνοθεσία, τόσο τηλεοπτική, όσο και κινηματογραφική. Αποφάσισα όμως, ότι δεν θα παίξω πια, διότι η τραγωδία συνεπάγει μια τεράστια ευθύνη. Και ο φόβος ότι θα μπορούσα να μην ανταπεξέλθω, θα με έκανε να νοιώσω πολύ άσχημα».
Χωρίς αμφιβολία, η Ειρήνη Παππά θα είναι πάντα ένα πρόσωπο-σημείο αναφοράς για το αστείρευτο ταλέντο της, τον δυναμισμό και την γοητεία της.

Η σχέση με τον Μάρλον Μπράντο

«Δεν θέλαμε να την μοιραστούμε αυτή τη σχέση με κανέναν», είχε εξομολογηθεί τότε. «Μια σχέση που δεν ήταν πραγματικό μυστικό, αλλά κάτι πολύ προσωπικό μας. Τον αγαπούσα τον Μάρλον. Τον νοιαζόμουν πραγματικά. Είχαμε μια ιστορία αγάπης, εντάξει, ας την ονομάσουμε μια σχέση διαρκείας. Ίσως κάνω λάθος που μιλάω τώρα γι’ αυτήν (σ.σ.: λίγες μέρες μετά τον θάνατό του) που δεν είναι εδώ να με σταματήσει ο ίδιος, αλλά το κάνω τώρα που είναι μακριά από όλους και δεν ανήκει σε κανέναν». Είχαν συναντηθεί στη Ρώμη το 1954. Εκείνος ήταν 30 κι εκείνη 28. «Δεν αγάπησα έκτοτε άλλον άντρα όπως αγάπησα τον Μάρλον. Ήταν το μεγάλο πάθος στην ζωή μου, ο άντρας που ένοιαζε περισσότερο απ’ όλους και εκτιμούσα περισσότερο απ’ όλους». Η τελευταία τους συνάντηση, κατά την ίδια, ήταν το 1999 και πάλι στην Αθήνα, όταν εκείνος ταξίδεψε στην Ελλάδα ύστερα από την ύστατη ταινία του «Free Money». «Πάνω και πέρα από όλα», θυμόταν η Ειρήνη Παπά για το μεγάλο πάθος της, «ήταν μεγαλειώδης στον τρόπο που χρησιμοποιούσε και κινούσε το κεφάλι του».

Ετσι ξεκινήσαμε αυτή την ιστορία. Με ένα μεγάλο πάθος. Πίστευε πάντα σε αυτό η Ειρήνη Παπά. Οπως και στην ετοιμότητα – πάντα – για μάχη. Για ό,τι αγαπάς. Για ό,τι σε παθιάζει. Όπως πίστευε και σε όσα θυμάσαι. Σε όσα σου έχουν μείνει να θυμάσαι στη ζωή. Αλλο αν η νόσος του Αλτσχάιμερ της το στέρησε αυτό το τελευταίο. Γιόρτασε την επέτειο των 92ων γενεθλίων της τη Δευτέρα (3 Σεπτεμβρίου), αλλά η μνήμη («κύριο όνομα των θλίψεων, ενικού αριθμού, μόνον ενικού αριθμού και άκλιτη», κατά τον «Πληθυντικό αριθμό» της Κικής Δημουλά) δεν ήταν, όπως φαίνεται, εκεί για να της φέρει μπροστά στα μάτια ούτε καν αυτό το πάθος της. Ούτε μια καριέρα που ξεκίνησε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (στο «Σχολείον» της στην οδό Πειραιώς 52 στεγάζεται σήμερα η ίδια σχολή), που τότε ονομαζόταν Εθνική Σχολή Κλασσικού Θεάτρου, ύστερα από τα πρώτα της βήματα ως χορεύτρια και ραδιοφωνική παραγωγός, για να φτάσει ως το Χόλιγουντ και τα πέρατα της γης.

2000

2k