Το «κύκνειο» άσμα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμαζόφ» παίζεται έως την Κυριακή 14 Ιουνίου στο Θέατρο Τέχνης. Ο Μελέτης Ηλίας που υποδύεται το ένα από τα τρία αδέρφια, τον Αλιόσα, μιλάει στα Θεατρικά Προγράμματα, για τις φιλοσοφικές αλήθειες, την ανθρώπινη ψυχολογία και εξηγεί πώς τα τρία αδέρφια δένονται μέσα από τις καταστάσεις και αλληλεπιδρούν ο ένας στο χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης του άλλου.
Συνέντευξη στη Βίκυ Διαμάντη
-Αδερφοί Καραμαζόφ… Το «κύκνειο» άσμα του Ντοστογιέφσκι. Πρόκειται για την ιστορία τριών αδερφών που είναι διαφορετικοί χαρακτήρες…
Ναι είναι τρεις τελείως διαφορετικοί χαρακτήρες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι οι τρεις πλευρές ενός ανθρώπου. Δηλαδή είναι τόσο διαφορετικοί που και οι τρεις μαζί συνθέτουν έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο. Είναι ένα έργο που καταπιάνεται με πολλά ζητήματα: την πίστη, την αγάπη…
-Ποιον υποδύεστε;
Τον Αλιόσα.
-Τον πιο αγαθό από τους τρεις. Θα λέγαμε ότι η ψυχή του είναι tabula rasa…
Ναι, η πλευρά του καλού που και αυτός όμως στο τέλος οδηγείται στο να χάσει την πίστη του με όλα αυτά που έχουν συμβεί και δεν νιώθει ικανός να καταφέρει κάτι.
-Μπορεί να επιβιώσει η αθωότητα μέσα στην κοινωνία που διαθέτει αντικρουόμενα στοιχεία;
Νομίζω ότι θέλει πολλή προσπάθεια για να γίνει κάτι τέτοιο. Είναι δύσκολο φαινομενικά και στις μέρες δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει κάποιος άνθρωπος που να καταφέρει να αποφύγει όλες αυτές τις συνθήκες που βιώνουμε και τους πειρασμούς. Αλλά ευελπιστώ ότι με πολλή προσπάθεια μπορεί και κάτι να γίνει.
-Μέσα από ποιους μηχανισμούς ο Αλιόσα μεταμορφώνεται;
Η ιστορία τον οδηγεί σε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ενώ έχει ξεκινήσει να γίνει μοναχός, ο άγιος πατέρας στο μοναστήρι του λέει ότι πρέπει να βγει έξω και να μεταδώσει την αγάπη εκεί που πραγματικά χρειάζεται και όχι κλεισμένος μέσα σε ένα μοναστήρι. Φυσικά η πραγματικότητα και ο κόσμος είναι τελείως διαφορετικοί από τους τέσσερις τοίχους ενός μοναστηριού. Έτσι αρχίζει σιγά σιγά να βλέπει πόσο δύσκολη είναι η αποστολή του. Και μάλιστα το λέει και ο ίδιος στο τέλος ότι «λύγισα κάτω από το βάρος της εμπιστοσύνης που μου δείξανε και δεν μπόρεσα τελικά να σώσω τίποτα».
-Στο Αλιόσα θα διηγηθεί ο Ιβάν και τον -φιλοσοφικών προεκτάσεων- Μέγα Ιεροεξεταστή. Πόσο ρόλο θα παίξει στη διαμόρφωση της σκέψης του Αλιόσα αυτή η συζήτηση με τον αδερφό του;
Αυτό είναι κάτι που στην αρχή θα έλεγα ότι το επιδιώκει. Μέσα από αυτή τη διήγηση γνωρίζει τον αδερφό του. Θέλει να γνωρίσει τα αδέρφια του. Μιλάμε για μία οικογένεια η οποία είναι φαινομενικά μόνο οικογένεια, γιατί δεν έχουν γνωριστεί καν. Μόνο στην παιδική τους ηλικία ήταν μαζί. Έχουν απομακρυνθεί ο ένας από τον άλλο ο καθένας ζει τη ζωή του και έρχονται μετά από τόσα χρόνια πάλι μαζί προς ένα συγκεκριμένο στόχο βέβαια ο καθένας τους. Ο Αλιόσα θέλει να γνωρίσει τα αδέρφια του, τον πατέρα του, όσο διαφορετικοί και αν είναι μεταξύ τους. Νιώθει ότι με κάποιον τρόπο θέλει να ενωθεί πάλι όλη αυτή η οικογένεια, κάτι που είναι αδύνατο φυσικά επειδή είναι τόσο διαφορετικοί οι χαρακτήρες που είναι σαν τους πόλους ενός μαγνήτη… Αν βάλεις δύο θετικά ή δύο αρνητικά μαζί απομακρύνονται.
-Το έργο θίγει αρκετά θέματα γύρω από τη θρησκεία. Ουσιαστικά μέσα στο κείμενο υπάρχει η άποψη ότι η θρησκεία επιβάλλεται στον άνθρωπο μέσω κάποιας εξάρτησης.
Ουσιαστικά μέσα από τα λόγια του Ιβάν που είναι ο πιο ανατρεπτικός, αναφέρεται αυτό. Είναι ένα μεγάλο ζήτημα το κατά πόσον μπορεί κάποιος να δεχτεί όλη αυτή την κατάσταση που επικρατεί και να δει την ουσία του πράγματος που είναι η πίστη. Το ζήτημα είναι πώς θα μπορέσεις να διατηρήσεις μία πίστη μέσα σου παρά τους πειρασμούς που υπάρχουν, είτε εκ των έσω που είναι το θέμα της θρησκείας, της εκκλησίας, είτε όσον αφορά τους εξωτερικούς παράγοντες που είναι όλη αυτή η κοινωνία στην οποία ζούσαν.
-Η ψυχή αντιπαραβάλλεται με την ελευθερία. Υπάρχει αληθινή ελευθερία ή η ελευθερία είναι μία ιδεώδης έννοια;
Περισσότερο συμβαίνει αυτό μέσα στο ίδιο μας το μυαλό. Αν καταφέρεις και νιώθεις ελεύθερος ακόμη και αν βρίσκεσαι κλεισμένος μέσα σε ένα κελί, ας πούμε μεταφορικά, μπορείς να ζήσεις τη δική σου ελευθερία. Το θέμα είναι κατά πόσο είσαι ανοιχτός να δουλέψει η φαντασία σου και το ένστικτό σου έτσι ώστε να μπορέσεις να το πιστέψεις αυτό.
-Η εξουσία μας χρειάζεται;
Νομίζω ότι μας χρειάζεται. Έχει βέβαια να κάνει με το πώς χειρίζεται η εξουσία τους ανθρώπους και πώς χειριζόμαστε και εμείς την εξουσία.
-Αν του δώσουμε κοινωνική διάσταση;
Δεν μπορώ να το δω σαν σύνολο γιατί σαν σύνολο υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες και περιορισμοί. Μεμονωμένα όμως θεωρώ ότι εάν είχα την απόλυτη ελευθερία να κάνω το ο,τιδήποτε μου περνάει από το μυαλό δεν θα ήμουν και τόσο σταθερός σε μία κατεύθυνση. Δηλαδή θα ήθελα να κάνω και πράγματα τα οποία κανονικά μπορεί να μην επιτρέπονται. Οπότε με αυτή την έννοια νομίζω ότι χρειάζεται κάποιος να σου δώσει κάποια όρια και κάποιους κανόνες. Από την άλλη τα πολύ στενά όρια δημιουργούν το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα.
-Από τι όμως καθορίζεται το τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται; Από τους ηθικούς κανόνες ή από τους νόμους;
Έχει να κάνει με το πώς χειρίζεται ο καθένας τους όποιους κανόνες και βάσει ποιών επιλέγει να κινηθεί. Οι κανόνες καλώς υπάρχουν. Δεν μπορούν να μην υπάρξουν κανόνες. Βέβαια και εδώ έχει να κάνει με το πώς τους χειρίζεται αυτός που τους δέχεται αλλά και με ποιο σκεπτικό λειτούργησε αυτός που τους έβαλε. Εκεί γίνεται ένα μπέρδεμα πάντα.
-Έχετε συνεργαστεί χρόνια με τον κύριο Λιβαθηνό που ανέλαβε πριν λίγες μέρες την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου. Τι πρέπει να περιμένουμε από εδώ και πέρα, σύμφωνα με την άποψή σας;
Νομίζω ότι ο κύριος Λιβαθηνός είναι ένας εξαιρετικός επαγγελματίας όσον αφορά την καθαρή φύση της δουλειάς, το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δηλαδή. Παρόλα αυτά επειδή υπήρξε διευθυντής της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού νομίζω ότι μπορεί να αντεπεξέλθει και στο οργανωτικό κομμάτι. Έχει την εμπειρία, τη γνώση και την εξυπνάδα. Προσωπική μου άποψη είναι ότι είναι μία ιδανική επιλογή.
2000
2k
