ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ
ROMEO CASTELLUCCI
SOCIETAS RAFFAELLO SANZIO
«ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ. ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ»
Κατά την τέταρτη επίσκεψή του στη χώρα μας, μετά τη «Θεία Κωμωδία: Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος» του Δάντη (2009), «Περί της έννοιας του προσώπου του Υιού του Θεού» (2011), «Go down Moses» (2015), ο Ρομέο Καστελλούτσι μαζί με την ομάδα του Societas Raffaello Sanzio παρουσίασε και πάλι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών την παράσταση «Ιούλιος Καίσαρας. Σπαράγματα». Αυτά τα «Σπαράγματα» πρωτοπαρουσιάστηκαν στην Μπολόνια το 2014 στο πλαίσιο ενός τιμητικού αφιερώματος για τον Καστελλούτσι με τίτλο «Και η Αλεπού είπε στον Κόρακα: Μάθημα Γενικής Γλωσσολογίας».
Ο ρηξικέλευθος δημιουργός επέλεξε να παρουσιάσει την σαραντάλεπτη δουλειά του στην επιβλητική αίθουσα Εκδηλώσεων του Εθνικού Θεάτρου (κτίριο Τσίλλερ) με την παρότρυνση το κοινό να παρακολουθήσει καθισμένο οκλαδόν. Αυτή η «συμπυκνωμένη» ματιά πάνω στο Σαιξπηρικό κείμενο αποτελεί την πεμπτουσία της ανατρεπτικής παράστασης του 1997, στην οποία ο εικονοκλάστης σκηνοθέτης παρουσίασε ολόκληρο τον «Ιούλιο Καίσαρα» σχολιάζοντας με μοναδικό τρόπο την άσκηση της εξουσίας από αδύναμα, παραμορφωμένα και πάσχοντα σώματα.
Η παράσταση «Ιούλιος Καίσαρας-Σπαράγματα» αποτελείται από τρεις λόγους διαφορετικής ποιότητας, λειτουργίας, ήθους, ύφους και στόχευσης. Είναι «λόγοι» πολιτικοί, διαφορετικών αποχρώσεων.
Το σκηνικό άκρως λιτό: η μεγαλοπρεπής αίθουσα, με τους κίονες εκατέρωθεν της κεντρικής πόρτας-Πύλης με το γύψινο πλαίσιο και δύο λευκοί κύβοι που χρησιμεύουν ως «βήμα». Το χρώμα που κυριαρχεί στη σκηνή είναι το λευκό και το κόκκινο.
Πρώτος εμφανίζεται ο παράξενος κύριος που μαθαίνουμε την κατάληξη του ονόματός του (…φσκι) από το καρτελάκι που φέρει στον λευκό του χιτώνα. Πρόσωπο που δεν υπάρχει στο Σαιξπηρικό κείμενο που ωστόσο οικειοποιείται τα λόγια που απευθύνουν οι Δήμαρχοι, Φλάβιος και Μαρύλλος, για να εκδιώξουν με σκαιό τρόπο τους πληβείους από την συγκέντρωση που οργανώνεται προς τιμήν του Καίσαρα. Ο ηθοποιός Sergio Scarlatella ως «…φσκι» εισάγει στο ρουθούνι του μια ενδοσκοπική κάμερα που φθάνει μέχρι τις φωνητικές του χορδές. Αυτό το ταξίδι μέσα στο σάρκινο εσωτερικό του ηθοποιού με τη βοήθεια της τεχνολογίας κάνει ορατή την ανατομία του λάρυγγα και τον τρόπο παραγωγής της φωνής, τα οποία «κοινωνεί» στο κοινό. Ο μυστήριος κύριος «…φσκι» παραπέμπει στον μεγάλο Ρώσο δάσκαλο του θεάτρου Κονσταντίν Στανισλάφσκι, ο οποίος στηρίζει τη θεωρία του για την υποκριτική σε μια συναισθηματική εσωτερική εμπειρία. Ουσιαστικά ο Καστελλούτσι αντιτίθεται σ’ αυτή τη θεωρία αποδεικνύοντας με το ενδοσκόπιο ότι η εσωτερική εμπειρία γίνεται καθαρά σωματική στα «Σπαράγματα».
Δεύτερος ρήτορας εμφανίζεται ο Ιούλιος Καίσαρας (Gianni Plazzi) με κόκκινη χλαμύδα, ένας αδύναμος ηλικιωμένος άντρας, με ασταθές βήμα φθάνει κοντά στο κοινό-Ρωμαϊκό λαό και απευθύνεται σ’ αυτόν χωρίς λόγο, μόνο με χειρονομίες. Μια νοηματική «γλώσσα», καθαρά σωματική, που δείχνει αγάπη, τρυφερότητα, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, φροντίδα με το δάκτυλο προτεταμένο να δείχνει στο μέλλον. Μια πατρική φιγούρα προστατευτική που νουθετεί με «γλώσσα» άυλη αλλά σωματικά εκφρασμένη.
Τρίτος εμφανίζεται ο δεινός ρήτορας Μάρκος Αντώνιος (Dalmazio Masini) με λευκό χιτώνα, με κόκκινες λεπτομέρειες που αφήνει ακάλυπτο τον ένα ώμο του. Ο πιο χαρισματικός ρήτορας όλων των εποχών φέρει στη σκηνή ένα πάσχον σώμα. Ο ηθοποιός Dalmazio Masini είναι καρκινοπαθής και έχει υποστεί τραχειοτομή. Ένας ήχος άλλης ποιότητας βγαίνει από το «μηχανάκι» που έχει στο εσωτερικό του λάρυγγά του. Ουσιαστικά καλείται να παρουσιάσει στη σκηνή τη δική του πληγή-τομή για να «ερμηνεύσει» την δραματουργική προσέγγιση του Καστελλούτσι. Ένας «άφωνος» πολιτικός άντρας που με το «λόγο» του απευθύνεται στο συναίσθημα του λαού και αντιπαρατίθεται στον ορθολογισμό του «Γενναίου Βρούτου» επιδεικνύοντας τη δική του πληγή-τραχειοτομή και παραπέμποντας στις αιμάσσουσες πληγές του νεκρού Καίσαρα από το χέρι του «έντιμου Βρούτου». Μπροστά στην κατακόκκινη τήβεννο που έγινε το σάβανο του Καίσαρα, ο Masini-Αντώνιος, με τη βοήθεια της ψείρας που παράγει μια παράδοξη ηχητική γλώσσα παλλόμενη από συγκίνηση, κατορθώνει να παρασύρει το λαό μετατρέποντας τη συνωμοσία σε στρατιωτικό κίνημα ακυρώνοντας μια εν δυνάμει επανάσταση. Και αυτό αποτυπώνεται με τη διαδοχική καταστροφή των λαμπτήρων που εκρήγνυνται μέσα στην αίθουσα, μπροστά στους θεατές.
Για άλλη μια φορά ο ευρηματικός Ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελλούτσι εντυπωσίασε αλλά και προβλημάτισε το αθηναϊκό κοινό με την αιρετική του παράσταση που είχε ως επεξηγηματικό υπότιτλο «Δραματική παρέμβαση με αφορμή το έργο του Σαίξπηρ». Ένα «Μάθημα Γενικής Γλωσσολογίας» που τορπιλίζει την παραδοσιακή Γλωσσολογία.
2000
2k
