«ΟΣΤΕΑ ΞΗΡΑ ΣΦΟΔΡΑ» στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής» : Κριτική της παράστασης.

Στο θέατρο της οδού Κυκλάδων, χώρο με ιδιαίτερη ενεργειακή δύναμη χάρη στο έργο του μοναδικού και αλησμόνητου Λευτέρη Βογιατζή, παρουσιάζεται μια ασυνήθιστη παράσταση με τίτλο «Οστέα ξηρά σφόδρα» και με επεξηγηματικό υπότιτλο «περί μνήμης θανάτου». Η σύλληψη και η σκηνοθεσία ανήκουν στον Περικλή Μουστάκη, ο οποίος εμπνέεται από το όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ και εμπλουτίζει αυτή την αλληγορική περφόρμανς με τον πρόλογο-αφιέρωση του φιλοσόφου Χρήστου Μαλεβίτση από το δοκιμιακό του έργο «Έγκοπος Λόγος», όπου αναφέρεται στο θάνατο του τρίχρονου αδελφού του.

Ο Περικλής Μουστάκης, μαζί με πρώην μαθητές του, ίδρυσε το 2005 την «Εταιρεία Θεάτρου Άσκηση». Η λέξη «άσκηση» χαρακτηρίζει την προσωπικότητα και το έργο αυτού του πολύπλευρου καλλιτέχνη – δασκάλου, σκηνοθέτη, ηθοποιού – τόσο για το ύφος – τη μορφή των παραστάσεων που σκηνοθετεί όσο και για τις επιλεγμένες εμφανίσεις του ως ηθοποιού σε ψαγμένες παραστάσεις, μια διαρκής άσκηση-εξάσκηση του δασκάλου που με πάθος μεταλαμπαδεύει την τέχνη του θεάτρου στους μαθητές του.

Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ

Ο Ιεζεκιήλ στο 37^ο κεφάλαιο της προφητείας του, στα εδάφια 1-14, που αναγιγνώσκονται τη Μεγάλη Παρασκευή μετά την περιφορά του Επιταφίου, αναφέρεται στο όραμα που του παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια του οποίου συνομιλεί με το Θεό. Ο Θεός τον οδήγησε σε μια κοιλάδα όπου υπήρχαν διασκορπισμένα οστά, απογυμνωμένα, τελείως ξερά. Τα οστά, υπακούοντας στο θείο λόγο που τους απευθύνει ο προφήτης κατ’ εντολή του Θεού, συναρμολογούνται και αποκτούν νεύρα, σάρκα και δέρμα. Οι εγηγερμένοι νεκροί σιγά-σιγά επανέρχονται στη ζωή με τη δύναμη της θείας πνοής.

Ένα όραμα, με λόγο αλληγορικό, που αφενός υπόσχεται την απελευθέρωση του λαού του Ισραήλ από το Βαβυλωνιακό ζυγό, σε σχέση με την Παλαιά Διαθήκη και αφετέρου, σε σχέση με την Καινή Διαθήκη, προοικονομεί την Ανάσταση του Χριστού και εν δυνάμει την κατάλυση του κράτους του θανάτου, υπαινισσόμενο την αναγέννηση της ψυχής κάθε χριστιανού κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Όπως επεξηγεί και ο υπότιτλος του έργου, το όλον εγχείρημα επιχειρεί να συνομιλήσει με το θάνατο μέσα από μια ονειρική διάσταση. Θέμα δύσκολο και όχι ιδιαίτερα ελκυστικό. Ο Περικλής Μουστάκης, ο οποίος και παίζει στην παράσταση, ορμώμενος από την πεποίθησή του ότι το θέατρο εμπεριέχει την έρευνα και τον πειραματισμό, παίρνει το ρίσκο να βυθιστεί μέσα στη «μαύρη τρύπα» του θανάτου, που καταπίνει τα πάντα, να δοκιμαστεί και να δοκιμάσει τις αντοχές των θεατών. Ένα δύσκολο στοίχημα που το κερδίζει ή το χάνει ανάλογα με τη διάθεση και τη διαθεσιμότητα του θεατή.

Οι ηθοποιοί ήδη βρίσκονται επί σκηνής όταν το κοινό μπαίνει στο χώρο της παράστασης. Μπροστά στη σκηνή κείτεται ένας νεκρός με λευκό κοστούμι (Περικλής Μουστάκης), μια λευκοντυμένη κοπέλα ασχολείται με το τελετουργικό μέρος του αποχωρισμού από το νεκρό, περίπου στο κέντρο μπροστά σ’ ένα τραπέζι κάθεται ένας βαριά ψυχοπαθής (Θανάσης Δόβρης, εξαιρετική ερμηνεία) κάνοντας ακατάπαυστα σπαστικές κινήσεις. Είναι το πρόσωπο που θα διηγηθεί με τρόπο παραληρηματικό το όραμα, σε μετάφραση. Σε λίγο μπαίνει ένας άλλος ηθοποιός (Σπύρος Αλιδάκης) με ένα χαρτοφύλακα (ένα golden boy, ένας επιχειρηματίας, ίσως ένας επενδυτής) κάθεται απέναντι από τον ψυχοπαθή και μετρά συνεχώς χρήματα και αποκόμματα εισιτηρίων. Αργότερα μια λευκοφορεμένη γυναίκα, ξαπλωμένη πάνω στο πιάνο σε νεκρική στάση και με ορθάνοιχτα τα μάτια, ερμηνεύει το όραμα στο πρωτότυπο. Μετά σηκώνεται, ξεσπά σε γοερά κλάματα και επαναλαμβάνει ασταμάτητα «συγνώμη». Τέλος εμφανίζεται ο ταχυδακτυλουργός Fauna, ένας επιδέξιος τσαρλατάνος, με στιλάτο κοστούμι, κάνει τα μαγικά του κόλπα και απευθύνεται στο κοινό και στους ηθοποιούς προσπαθώντας να τους εντυπωσιάσει, παγιδεύοντάς τους σε αυταπάτες.

Τη διαμόρφωση του σκηνικού χώρου έκανε η Ελένη Σουμή. Η σκηνή είναι γεμάτη πλαστικά νεκρικά λουλούδια. Στο βάθος δεσπόζει μια τεράστια διαφήμιση ενός προϊόντος αντιγήρανσης που υπόσχεται φρέσκια επιδερμίδα, οστά γερά και ευλύγιστες αρθρώσεις. Μια τεχνική διαρκούς αναγέννησης του σώματος που τη ματαιώνει όμως ο θάνατος. Σχόλιο για την αναγέννηση που υπόσχεται το όραμα συνθλίβοντας τη ματαιότητα των πραγμάτων, το πρόσκαιρο της νεότητας.

Ο λόγος είναι ελάχιστος, κυριαρχεί η σιωπή. Οι ηθοποιοί παραμένουν ακίνητοι ή επιλέγουν χορογραφημένες επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Μια σουρεαλιστική ατμόσφαιρα πλανάται, την οποία επιτείνουν οι θαυμάσιες και πολύ εύστοχες μουσικές επιλογές της Ντίνας Σταματοπούλου. Στα κοστούμια (Μάριος Ράμμος) κυριαρχεί το λευκό χρώμα παραπέμποντας στην εμφάνιση οπτασίας ή και φαντάσματος. Οι φωτισμοί (Αλέκος Αναστασίου) χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ένας συνεχής παγερός φωτισμός διαχέεται στο χώρο.

Η παράσταση κλείνει με πέντε σαβανωμένα κορμιά επί σκηνής, κοινή μοίρα όλων των θνητών, ενώ ο λευκοντυμένος νεκρός (Π. Μουστάκης) ερμηνεύει τον αποκαλυπτικό και παρηγορητικό λόγο του Χρήστου Μαλεβίτση. Ο νεκρός μιλά, αφηγείται την πικρή επίγευση που αφήνει ο θάνατος. Ο νεκρός περιμένει μαζί με τα σαβανωμένα σώματα την ανάσταση–αναγέννηση που υπόσχεται το όραμα του Ιεζεκιήλ; Είναι άραγε ένα ειρωνικό σχόλιο; Ο θεατής καλείται να δώσει τη δική του ερμηνεία. Πάντως ο Περικλής Μουστάκης προσπάθησε να δώσει σκηνική οντότητα στην πνευματικότητα του θανάτου, μιας άλλης πραγματικότητας που επικοινωνεί με το επέκεινα μέσα από φιλοσοφικούς και θρησκευτικούς διαύλους.

Μια καλοδουλεμένη παράσταση που αν κατορθώσει να αγγίξει την ευαισθησία και να προκαλέσει τις μεταφυσικές ανησυχίες του θεατή χαρίζει μια ανεπανάληπτη εμπειρία.

Ταυτότητα Παράστασης

2000

2k