Ρούλα Πατεράκη: «Μία χώρα που χάνει τις αξίες της θα πληρώσει το τίμημα».

Είναι μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του ελληνικού θεάτρου αυτή τη στιγμή. Η Ρούλα Πατεράκη μας υποδέχθηκε στο φιλόξενο χώρο της σχολής της και μας μίλησε για το θέατρο, την παράσταση που σκηνοθετεί στο Φάουστ, την πολιτική, τη συνεργασία με το Σάκη Ρουβά και τη μεγάλη φιλία με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, ενώ δε δίστασε να μας αποκαλύψει και τα θεατρικά της σχέδια για την επόμενη σεζόν!

Συνέντευξη στη Βίκυ Διαμάντη για τα Θ.Π

-Έχετε μία μεγάλη καριέρα στο θέατρο σαν σκηνοθέτις, σαν ηθοποιός, σαν διασκευάστρια θεατρικών έργων, σαν δασκάλα… Πώς προσδιορίζεστε πλέον μέσα από το θέατρο;

Δεν ξέρω… Έχω κουραστεί. Αυτό μπορώ να πω ότι με προσδιορίζει. Επειδή από πολύ μικρή μπήκα στο θέατρο και τα έχω κάνει όλα, και σκηνογραφίες έχω κάνει και ενδυματολογικά έχω κάνει και ακόμη τα κάνω, τα πάντα κάνω στο θέατρο, ξέρετε φτάνει μία εποχή που λες ότι θέλεις να κάνεις πολύ επιλεκτικά πράγματα. Να μην κάνεις συνέχεια. Αυτή είναι η επιθυμία μου. Να κάνω κάτι θέλω στη χάση και στη φέξη, αυτό ομολογώ ότι θέλω και να αμείβεται καλά, αλλά και να με ικανοποιεί. Γιατί με όλη αυτή τη βαριά καθημερινότητα στο θέατρο, προσδιορίζομαι μόνο από την κούραση του θεάτρου. Τώρα δεν μπορώ να προσδιοριστώ ως απλά ηθοποιός περισσότερο ή σκηνοθέτις ή δασκάλα. Αυτό που με προσδιορίζει ή προσδιορίζομαι από, είναι η κόπωση του θεάτρου. Η κούραση, πάρα πολύ μεγάλη κούραση.

-Αναφερθήκατε στις αμοιβές. Πόσο δυνατόν είναι στην εποχή μας να υπάρχουν αυτές οι καλές αμοιβές;

Είναι δυνατόν. Δεν νομίζω ότι είναι δύσκολο γιατί οι επιχειρηματίες οι οποίοι κάνουν δουλειές, είναι πάντοτε άνθρωποι που έχουν χρήματα.

-Από την άλλη όμως υπάρχει και η οικονομική κρίση…

Ναι η οικονομική κρίση δεν είναι για όλους. Η οικονομική κρίση είναι για τους περισσότερους. Αλλά η οικονομική κρίση κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Αυτό είναι. Όταν μιλάμε για επιχειρηματίες, μιλάμε για ανθρώπους που μπορούν να σηκώνουν δουλειές και έχουν την οικονομική άνεση να τις στηρίζουν σε ένα μεγάλο βαθμό. Γιατί εγώ που θα ήθελα πάντα στη ζωή τόσες πολλές παραγωγές και τόσα πολλά ωραία πράγματα δεν μπορώ να τα κάνω, άρα σημαίνει δουλεύω σε παραγωγές άλλων. Αυτό είναι ένα κριτήριο ότι κάποιοι έχουν χρήματα στο θέατρο και κάποιοι δεν έχουν χρήματα στο θέατρο.

-Θα κάνατε κάτι που η αμοιβή δεν θα σας ικανοποιούσε αλλά θα σας ικανοποιούσε ποιοτικά;

Θα το έκανα μόνη μου. Θέλω να πω ότι δεν θα περίμενα κάποιος να μου πει «κάνε κάτι ποιοτικό», να μην αμείβεσαι για να ικανοποιηθείς. Αν θέλω να κάνω κάτι ποιοτικό, το κάνω μόνη μου. Δεν χρειάζεται να μου το προτείνει κανένας. Ό,τι μου προτείνουν είναι για να έχει και κάποιου είδους οικονομική απολαβή.

–Πώς βλέπετε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί;

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα… Ναι… Για να μην πω την κοινοτοπία ότι η Ελλάδα είναι ένα μέρος του νεοφιλελεύθερου οικονομικού καθεστώτος όπου πάνω της γίνονται πειράματα τώρα πια, θέλω να πω ότι η Ελλάδα από ένα σημείο και μετά, τόσο ο πολιτικός κόσμος της χώρας -όλος όμως ο πολιτικός κόσμος ανεξαιρέτως, σε αυτό δεν αφαιρώ και την ευθύνη της αριστεράς από παλιά- μέχρι και ο λαός ο οποίος ψηφίζει, είναι υπόλογος μεγάλων λαθών που οδήγησαν όχι μόνο την οικονομία σε αυτού του είδους την έκπτωση, αλλά και στην έκπτωση όλων των αξιών που υπάρχουν. Και μία χώρα γενικά που χάνει αρχικώς όλες τις αξίες της και προσδένεται μονάχα στο οικονομικό άρμα, αργά ή γρήγορα, από τη στιγμή που δεν είναι είτε αυτοδιαχειριζόμενη είτε 100% παραγωγική, αλλά μόνο αφελώς και άπληστα καταναλωτική, θα πληρώσει τίμημα. Πληρώνει το τίμημα πάρα πάρα πολλών ετών ανεμελιάς, επιπολαιότητας και όσον αφορά τους πολιτικούς ή τους επιχειρηματίες λαμογιάς.

-Φέτος είχατε μία πολύ γεμάτη θεατρική χρονιά. Συνεργαστήκατε και με τον Σάκη Ρουβά, στο «Ηρακλή». Τελικά ο Σάκης, επειδή βρέθηκε και στο στόχαστρο για αυτές του τις επιλογές, πώς είναι επάνω στην σκηνή και πώς τον είδατε να εργάζεται πίσω από την σκηνή;

Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον Ρουβά, είχαμε συνεργαστεί και στο παρελθόν. Κάναμε τις «Βάκχες». Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάστηκα μαζί του. Μπορώ να πω ότι είναι πολύ αξιοπρεπής και είναι ένας άνθρωπος που δουλεύει και έχει επιθυμία να κάνει κάτι καλό. Δεν είναι πρόχειρος, δεν είναι φτηνός. Έχει ένα πείσμα και μία ιδιαίτερη θέληση να κερδίσει το χαμένο καιρό ορισμένων πραγμάτων. Από αυτή την άποψη εγώ τον Ρουβά τον εκτιμώ. Είναι ένας άνθρωπος που τον εκτιμώ. Και μάλιστα η ίδια τον υποστήριξα. ΄

-Όπως είχατε υποστηρίξει και τη Βουγιουκλάκη…

Ναι αλλά η Βουγιουκλάκη για μένα είναι ένα μεγάλο συναίσθημα. Δεν είναι το ίδιο ο Ρουβάς. Είναι συνεργάτης, αγαπητός. Η Αλίκη για μένα είναι φίλη. Δεν ήταν το ίδιο η Αλίκη με τον Ρουβά. Η Αλίκη είναι τρία χρόνια που μας έδεσε εκτός από μία συνεργασία, και μία πολύ μεγάλη φιλία. Χάνοντας την Αλίκη μου έχασα ένα δικό μου άνθρωπο. Δεν μπορώ να τη δω πια σαν μία γυναίκα ήταν εμπορική… Εγώ και η Αλίκη ήμασταν δύο φίλες και το βλέπω τελείως διαφορετικά. Μπορεί να εξωραΐζω τα ελαττώματά της, δεν μπορώ να τη δω αλλιώς. Στο Ρουβά όμως λέω όσο μπορώ πιο αντικειμενικά αυτό που πιστεύω για τον άνθρωπο. Ούτε ιδιαίτερα φίλος μου είναι. Είμαστε απλώς συνεργάτες. Νομίζω ότι εκτιμάει ο ένας τον άλλο και λέω την αλήθεια. Η Αλίκη για μένα είναι κάτι πολύ διαφορετικό, στο σημείο που εγώ δεν μπορώ να ξαναδώ τίποτα από την Αλίκη, ούτε μία ταινία… Αν στην τηλεόραση, που σπανίως την ανοίγω, τύχει να πέσω σε κάποιο έργο της Αλίκης, κλείνω την τηλεόραση γιατί δεν μπορώ να την ξαναδώ.

-Πάνω σε αυτό που λέτε και επειδή και το έργο στο οποίο συμμετείχατε φέτος, ασχολείται με το θέμα του θανάτου… Ο θάνατος είναι κάτι φαντάζομαι που σας τρομάζει και πώς αντιμετωπίζετε την ιδέα του θανάτου αγαπημένων προσώπων;

Το να παίζεις το θάνατο είναι διαφορετικό από το να αντιμετωπίσεις το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Παρόλα αυτά, και το να παίξεις το θάνατο είναι πάρα πολύ δύσκολο γιατί πώς να παίξεις το θάνατο όταν δεν έχεις καμία εμπειρία αυτής της κατάστασης; Γιατί φαντάζομαι είναι μία κατάσταση. Τι κατάσταση; Μηδενική; Μεταβατική; Είναι όμως μία κατάσταση. Πιστεύω ότι και πεθαίνοντας, δεν μπορείς να τη ζήσεις αυτή την κατάσταση. Τη ζούνε οι άλλοι. Δηλαδή στο θάνατό σου. Δεν υπάρχει για μένα βίωμα θανάτου γιατί όσο ζεις, δεν έχεις το βίωμα του θανάτου. Όταν πεθαίνεις δεν έχεις πάλι το βίωμα του θανάτου, γιατί πέθανες.

-Πιστεύετε στη μετά θάνατον ζωή;

Όχι.

-Η σχέση σας με το θεό και τη θρησκεία, γιατί και το έργο πραγματεύεται αυτή τη σχέση…

Όχι δεν την πραγματεύεται. Την πραγματευόταν αλλά εγώ κατήργησα κάθε είδους διαπραγμάτευση. Δηλαδή δεν μπορώ να πω ότι ήταν διασκευή αλλά ήταν μεταγραφή. Υπήρξε η αφορμή από τον Φον Τεπλ όπου ήταν ένας αγρότης που έχασε τη γυναίκα του και ζητούσε τα ρέστα και από τον Θεό και από το θάνατο, με την απαίτηση να επανέλθει η γυναίκα του στη ζωή, ως άλλος Χριστός δηλαδή να αναστηθεί και δείχνει τη διαμάχη του με το θάνατο. Δηλαδή επεκαλείτο το θεό. Αυτό εμένα με είχε αφήσει παγερά αδιάφορη γιατί μου φαινόταν αφελές και το θέμα και η διαπραγμάτευση. Παρότι αργότερα χρησιμοποίησαν τον Φον Τεπλ πάρα πολλοί άλλοι συγγραφείς μηδέ του Γκαίτε εξαιρουμένου, γιατί είχε μία δυναμική στην αναμέτρηση με το άλλο που είτε είναι ο θάνατος είτε ο διάβολος, είτε η μαγεία είτε η αλχημεία, δηλαδή είναι το κακό, ας πούμε. Από αυτή την άποψη υπήρξε ένα υλικό που ο καθένας θα μπορούσε να πάρει από αυτό, να αντλήσει πράγματα και να το χρησιμοποιήσει όπως αυτός ήθελε. Όπερ και εγένετο όσον αφορά εμένα. Έβαλα λοιπόν το έργο σε ένα ψυχιατρείο… Ακριβώς σκέφτηκα την εξής υπόθεση… Είναι δύο τρελοί: ο θάνατος και αγρότης. Είναι δύο απλοί άνθρωποι, που ένας υποδύεται τον αγρότη και ο άλλος το θάνατο, είναι θεόμουρλοι. Κρύβονται από το επίσημο κατεστημένο του φρενοκομείου, δηλαδή γιατρούς, νοσοκόμους, νοσηλευτές κ.λπ. Κρύβονται σε ένα υπόγειο, κατά τη δική μου φαντασία, βρίσκουν και δύο άλλους εκεί, που ο ένας έχει την τρέλα να ακούει συνέχεια μουσική και να νομίζει ότι του λείπουν cd και να τα ζητάει μέσω ενός νεκρού τηλεφώνου, η άλλη υποδύεται μία νοσοκόμα γιατί η τρέλα της είναι να παριστάνει τη νοσοκόμα. Οπότε αυτά τα τέσσερα πρόσωπα συνυπάρχουν και γίνεται ένα μπραβάντο καταπληκτικό μεταξύ τους. Μίας τρέλας που σε αυτή λέγονται πολλά σημαντικά πράγματα. Πολλά σημαντικά πράγματα και για την κοινωνία και για τον έρωτα και για το θάνατο…

-Ο έρωτας πού συναντιέται με το θάνατο;

Ο έρωτας συναντιέται στην απαίτηση του αγρότη να ρθει η γυναίκα του πίσω… Δηλαδή σε αυτή την αδικία την πολύ μεγάλη…

-Το κίνητρο είναι ο έρωτας…

Μόνο ο έρωτας. Εντωμεταξύ αυτός ξεχνάει αυτό το ρόλο και γίνεται Ιμάνουελ Καντ. Μετά μπορεί να γίνει Σοπεχάουερ, φιλόσοφος ή μετά μπορεί να γίνει ένας αλχημιστής μεγάλος ή ένας αλχημιστής. Περνάει απ’ όλη τη διαμάχη που έχουν οι πνευματικοί άνθρωποι που η ανάγκη τους είναι να νικήσουν το θάνατο.

-Να βρουν την αλήθεια…

Να ζήσουν… Ο άνθρωπος έχει τη μανία να ζήσει να δημιουργήσει… Πιστεύω όμως ότι αν ο άνθρωπος ζούσε σε μία Εδέμ δεν θα είχε την ανάγκη της δημιουργίας. Η φοβία του θανάτου δηλαδή σε κάνει δημιουργό. Οπότε ο άνθρωπος από την άλλη μεριά προσπαθεί να νικήσει το θάνατο μέσω της επιστήμης μέσω της φιλοσοφίας μέσω της Τέχνης. Όλα αυτά τα πράγματα κατατίθενται στο έργο αλλά υπό τη μορφή της τρέλας. Βέβαια όταν ακούν θορύβους φοβούνται, κρύβονται…

-Μπαίνουν σε μία λογική γιατί έχουν το φόβο της…

Τιμωρίας. Όλοι οι τρελοί έχουν το φόβο της τιμωρίας. Και όταν λένε ότι θα εμφανιστούν μπροστά στον παντοδύναμο κριτή εννοούν το γιατρό. Γιατί για αυτούς ο θεός είναι ο γιατρός.

-Η δική σας θρησκεία είναι η δημιουργία;

Δεν ξέρω αργότερα. Γιατί υπήρξαν φάσεις της ζωής μου παλιότερα που ήμουν πιο αγνωστικίστρια. Έλεγα δεν γνωρίζω. Εδώ και αρκετό καιρό περίπου 15, 16 χρόνια πιστεύω ότι ερχόμαστε μόνοι, φεύγουμε μόνοι και μετά δεν με ενδιαφέρει ο μετασχηματισμός σε ο,τιδήποτε άλλο. Μπορεί να μετασχηματιστείς αλλά δεν είσαι αυτό που είσαι στη ζωή. Πιστεύω ότι η δημιουργία, γιατί δεν μπορώ να πω αυτή τη λέξη «δημιουργός» πρέπει να την πουν οι άλλοι για μένα, το δημιουργός είναι πολύ μεγάλος πράγμα, και πρέπει να το πουν άλλοι για σένα. Και δεν νομίζω ότι πάντα κάνουμε δημιουργία. Δημιουργία κατά τη γνώμη μου σημαίνει εκ βάθρων μία αρχή. Και όλος ο πολιτισμός του ανθρώπου είναι συνέχεια η αναίρεση των προηγουμένων, είναι οπωσδήποτε και οι άλλοι. Οπότε δεν μπορώ να πω ότι είμαι δημιουργός είναι μεγάλη λέξη αυτή. Αλλά η ενασχόληση με την Τέχνη είναι για να ξεχάσει ο καθένας μας ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο τέλος για όλους μας, να αναβάλλει πιθανόν αυτό και να φύγει από τη συνεχή δεύτερη σκέψη που είναι αυτό. Γιατί αυτό είναι πάντα μία δεύτερη σκέψη όπως οι προδομένοι έρωτες. Δηλαδή όταν προδοθείς από έναν έρωτα είναι μόνιμα μία δεύτερη σκέψη παράλληλα με ο,τιδήποτε άλλο. Ο θάνατος είναι μόνιμα μία δεύτερη σκέψη του ανθρώπου.

-Πώς προέκυψε η επιλογή του συγκεκριμένου έργου και η συνεργασία με τον Αλέκο Συσσοβίτη;

Με τον Αλέκο έχουμε παίξει 17 χρόνια πριν σε σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια. Είχαμε κάνει το ζευγάρι από το έργο «Η κυρία με τις καμέλιες» στο γνωστό έργο του Δουμά. Μετά ξαναδουλέψαμε σε μία άλλη παράσταση που σκηνοθετούσα εγώ και ήταν πρωταγωνιστής ο Αλέκος και τώρα μου είπε «έχουμε πολλά χρόνια να βρεθούμε στη σκηνή» γιατί είμαστε φίλοι, βρισκόμαστε. Μου έδειξε αυτό το έργο και μου ζήτησε να το κάνω εγώ και να παίξω. Εγώ του είπα «ναι» γιατί είναι φίλος μου και θα του έλεγα «ναι». Το διάβασα δεν μου άρεσε το έργο αλλά δεδομένου ότι είναι φίλος, ακόμη και αν κάτι δεν μου αρέσει, όταν μου το ζητάει ένας δικός μου άνθρωπος εγώ θα το κάνω. Θα βρω έναν τρόπο. Μετά όμως διαβάζοντάς το και ο Αλέκος όταν ξεκινήσαμε τις πρόβες κατάλαβα ότι δεν του άρεσε. Το να αλλάξουμε έργο ήταν μεγάλη ντροπή γιατί το είχαμε ανακοινώσει. Και μου πρότεινε επειδή κάνω και διασκευές να το διασκευάσω. Και βγήκε αυτό και παίξαμε αυτό αλλά είχε την ανάγκη και την παρουσία άλλων προσώπων. Δεν ήταν μόνο για δύο και έτσι φέραμε την κυρία Σοφιανίδου και τον κύριο Μαυράκη και έπαιξαν μαζί μας.

-Τα επαγγελματικά σας σχέδια για του χρόνου ποια είναι;

Θα συνεχιστούν η παράσταση «Ο θάνατος και ο αγρότης» καθώς και  η «Χάισμιθ». Επίσης θα συνεργαστώ με το  Εθνικό, θα σκηνοθετήσω, είναι το έργο που έκανε ο Λαρς Φον Τρίερ, το «Δαμάζοντας τα κύματα». Και το δεύτερο είναι κάτι πάρα πολύ μεγάλο που έχει ανακοινωθεί η ημερομηνία του αλλά δεν μπορώ να αποκαλύψω ούτε πού είναι ούτε με ποιον είναι ούτε τον τίτλο. Το μόνο που θα πω είναι ότι στις 11 Μαίου του ’16 έχει πρεμιέρα.