«Σιλωάμ» του Ιάκωβου Καμπανέλλη στο θέατρο Τζένη Καρέζη.

Με τον ενιαίο τίτλο «Σιλωάμ» παρουσιάζονται στο θέατρο Τζένη Καρέζη δύο θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Κρυφός Ήλιος και Σιλωάμ.

Πρόκειται για δύο έργα που γράφτηκαν από το συγγραφέα το 1951 και το 1952 διατηρώντας νωπές ακόμη μέσα του τις μνήμες του πολέμου αλλά και του εγκλεισμού του στο χιτλερικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν. Περιέχουν έντονα βιωματικά στοιχεία, αλλά και μεγάλες αλήθειες για τη ζωή, τις επιλογές, το θάνατο και τις διαχρονικές ιδέες του ανθρώπινου πνεύματος. Στα συγκεκριμένα έργα ο συγγραφέας επιχειρεί να περιγράψει με γλαφυρό τρόπο μία ακραία πραγματικότητα.

Είμαστε σκλάβοι της φυλακής και της συνείδησής μας…

Ο συγγραφέας στο έργο «Κρυφός Ήλιος» μελετά τις επιλογές και τα κίνητρα. Έξι κρατούμενοι (ο Γιαπωνέζος – πρώην στρατιωτικός, ο γιατρός, ο επιθεωρητής, ο καλόγερος, ο φαγιάς και ο κλέφτης, σημειολογικά ανήκουν σε αναγνωρίσιμες κοινωνικές ομάδες), βρίσκονται έγκλειστοι σε ένα κελί. Την προηγούμενη κάποιοι από τους φυλακισμένους το έσκασαν από το χώρο αυτό, αλλά τελικά τους έπιασαν και το τίμημα ήταν η ζωή τους. Οι εναπομείναντες ψάχνουν να βρουν ποιος ανάμεσά τους είναι ο προδότης και να τον τιμωρήσουν. Ένα βίαιο ψυχολογικό παιχνίδι ξεκινάει, με απρόσμενη κατάληξη καθώς κάθε μία από τις μορφές του έργου ξετυλίγει τον εαυτό της αλλά και τα βαθύτερα κίνητρα που καθορίζουν την ύπαρξη: τις αρχές, το συμφέρον, την σκέψη, τα συναισθήματα, τη λογική, την επιβίωση. Το έργο είναι σκληρό και το εγχείρημα δύσκολο μιας και έχει να κάνει όχι τόσο με σκηνικό εντυπωσιασμό αλλά κυρίως με την ταύτιση του θεατή με όσα διαδραματίζονται επί σκηνής.

Στο δεύτερο έργο με τον τίτλο «Σιλωάμ», σε ένα κελί όπου βρίσκονται πέντε άνθρωποι ξεχασμένοι από τους θεούς και τους ανθρώπους, καθώς πάσχουν από λοιμώδεις ασθένειες και κανείς δεν θέλει να πλησιάζει εκεί, εισβάλλει ένας «νοσοκόμος» που προσπαθεί να ενσωματωθεί μαζί τους και έτσι να κερδίσει τη ζωή του. Αυτός ο… απεσταλμένος καταφέρνει και ανατρέπει τη ζωή των ανθρώπων αυτών, τους δίνει ένα μήνυμα αλήθειας και τους οδηγεί (ως άλλος Stalker) να πετάξουν τα προσωπεία που μέχρι εκείνη την στιγμή φορούσαν για να μπορούν να διαχειρίζονται την καθημερινότητά τους… Αυτή ήταν η αποστολή του…

«Ο Κρυφός Ήλιος» είχε χαθεί για πολλά χρόνια. Ανακαλύφθηκε στην αποθήκη του σπιτιού του συγγραφέα από τον Καθηγητή Γιώργο Πεφάνη και δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2005.

Το «Σιλωάμ» αποτελεί την πρώτη γραφή του μονόπρακτου του Καμπανέλλη «Η Οδός» και τα χειρόγραφα βρέθηκαν πρόσφατα από την κόρη του συγγραφέα Κατερίνα Καμπανέλλη.

Η σκηνοθεσία του Γιώργου Γιανναράκου εξαιρετικά λιτή, σφιχτή, δίνει χώρο στα συναισθήματα και την εγρήγορσή τους, χωρίς να φορτώνει την παράσταση με περιττές κινήσεις.

Τα σκηνικά και τα κουστούμια από τη Λαλούλα Χρυσικοπούλου, επίσης λιτά σε χρώματα και υλικά. Εντυπωσιακή η ξύλινη κατασκευή – πλαίσιο που οριοθετεί το κελί.

Η μουσική του Κώστα Μαντζώρου ενισχύει τη συναισθηματική ένταση και γεννά αγωνία στον θεατή για τα δρώμενα επί σκηνής.

Οι φωτισμοί από τον Αργύρη Θέο άψογοι. Ατμοσφαιρικοί, ζωντανοί σαν το φως της ημέρας, με έμφαση σε παιχνίδια με τις σκιές και την εναλλαγή σκότους και φωτός.

Ενδιαφέρουσα η κίνηση που επιμελήθηκε ο Δήμος Αμπραζής.

Οι Γιώργος Γιαννούτσος, Δημήτρης Κανέλλος, Ερρίκος Λίτσης, Ευθύμιος Ξυπολυτάς, Λευτέρης Παπακώστας, Κώστας Φαλελάκης αποδίδουν με ρεαλισμό τις θεατρικές μορφές που καλούνται να υποδυθούν, διατηρώντας το μέτρο και την ένταση, και ρυθμίζοντας με τεχνική τις εναλλαγές των συναισθημάτων.

Μία πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση όχι μόνο λόγω των θεατρικών κειμένων που έχουν ιδιαίτερη λογοτεχνική αξία, αλλά και για το στήσιμό της. Ένα δύσκολο εγχείρημα που οι συντελεστές της παράστασης κατάφεραν να κερδίσουν.

(Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης (1921-2011) αιχμαλωτίστηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Ναζί, το 1943, και παρέμεινε κρατούμενος στο στρατόπεδο Μαουτχάουζεν της Αυστρίας. Οποιαδήποτε ώρα θα μπορούσε να εκτελεστεί. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1945, στη δίνη του εμφυλίου πολέμου)

σιλωάμ