ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΜΗΘΕΑ ΔΕΣΜΩΤΗ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΘΑΝΟΥ
Ο Νίκος Καραθάνος μετά τις «Όρνιθες» (2016) με την καταξιωμένη διεθνή καριέρα τους ασχολείται και πάλι με το αρχαίο δράμα. Αυτή τη φορά με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, του οποίου τον ομώνυμο ρόλο ερμήνευσε σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα το 2018 στη Μικρή Επίδαυρο. Τρία χρόνια μετά προσεγγίζει το έργο με τελείως διαφορετική δραματουργική αντιμετώπιση. Δημιουργεί τον δικό του «Προμηθέα» που εκπηγάζει από το ομώνυμο έργο του Αισχύλου με τους ίδιους ήρωες να δρουν όμως σε μία τελείως διαφορετική συνθήκη.
Ο Καραθάνος βυθίζεται στην εξαιρετική μετάφραση με ποιητικές ανάσες του Γιάννη Αστερή και στην εμπνευσμένη διασκευή του ιδίου και του Γιάννη Αστερή και αναδύεται ένας Προμηθέας που φέρει το βάρος της δικής του μυθολογίας. Αυτή η προσέγγιση στο έργο του Αισχύλου αποτυπώνει το βαθύ σκάψιμο στον ενδότερο ψυχικό του κόσμο, το αργό ξετύλιγμα της μνήμης του, το επώδυνο άγγιγμα του τραύματος, την πικρή συνειδητοποίηση της απώλειας, την αναζήτηση του συσχετισμού μεταξύ του μικρού (του προσωπικού) και του μεγάλου (του πανανθρώπινου).
Οι ήρωες στο έργο του Καραθάνου δεν είναι θεοί, ούτε Τιτάνες. Η κλίμακα έχει σμικρύνει και ανατέλει ο απλός άνθρωπος που δημιουργεί το δικό του μύθο. Αυτός ο Προμηθέας δεν έχει εμφανή δεσμά που τον κρατούν αλυσοδεμένο σε κάποιον Καύκασο. Είναι ένας από μας, ένας σαν και μας, είναι ο άνθρωπος που κουβαλά τις πεποιθήσεις του, τα πιστεύω του, τις μνήμες του, τα τραύματά του, τις φοβίες του και κάνει τιτάνειο αγώνα για να διασχίσει τα δύσβατα μονοπάτια της «καυκάσιας» ζωής του. Είναι ο άνθρωπος που τον βαραίνουν όλα αυτά τα «βαρίδια». Αυτός που εγκλωβίζεται στην τεράστια σφαίρα των οικογενειακών και κοινωνικοπολιτικών συμβάσεων και συγχρόνως στο δικό του τραύμα. Μιλά σε πρώτο πρόσωπο και κάθεται πάνω στο ψυγείο, μέσα σε μια μικρή κουζίνα, για να αγκαλιάσει με το βλέμμα του ένα φανταστικό ορίζοντα, με το μαξιλάρι σφιγμένο επάνω του να του απαλύνει το φόβο, το άγχος, το θυμό.
Αυτή η μικρή κουζίνα, η εστία του σπιτιού, μετατρέπεται είτε στην κουζίνα των παιδικών του χρόνων, όπου ο padre padrone καταστρέφει τη μαγεία της κυριακάτικης συνεύρεσης με το καλό φαγητό, είτε στο στενό κελί όπου αντιστέκεται γενναία στα βασανιστήρια από έναν συγγενή του (Ήφαιστος) υπό το βλέμμα του Κράτους και της Βίας (Εκπρoσώπους της Εξουσίας), είτε συμβαίνει η συμπαντική Τιτανομαχία (υπέροχη κίνηση της Amalia Bennett) η σύγκρουση των ιδεολογιών, η κρίσιμη στιγμή επιλογής στρατοπέδου, είτε περνούν γνωστοί και συγγενείς που συμβιβάστηκαν ή υπέγραψαν (Ωκεανός) για να τον συμβουλέψουν να κάνει το ίδιο, είτε ο δυνάστης Δίας, το απρόσωπο Κόμα, στέλνει έναν εκπρόσωπο (τον Ερμή) για να κάμψει τη θέλησή του. Ένας «καλειδοσκοπικός» χώρος όπου ο Προμηθέας προσπαθεί να διαχειριστεί και να συμφιλιωθεί με τις μνήμες του, τα τραύματά του, τα βιώματά του.
Αυτόν το χώρο αγκαλιάζει ένα σπίτι με ρόδες (καταπληκτικό το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη) με δίρριχτη σκεπή φτιαγμένη από πετρώματα που παραπέμπουν στον Καύκασο. Ένα σπίτι που μετακινείται, χωρίζει στη μέση και ενώνεται ξανά, μια περιστρεφόμενη «κάψουλα» μέσα στον χωροχρόνο διαφύλαξης αισθημάτων, συναισθημάτων και βιωμάτων. Συναρπαστική η χειμαρρώδης αναφορά στα ονόματα τω ποταμών όπως μοναδική και η στιγμή που ο Προμηθέας χωρίζει στα δύο το σπίτι αναφωνώντας ένα συγκλονιστικό προσκλητήριο ονομάτων: αγαπημένων προσώπων, που «έφυγαν» (Έλλη Παπαγεωργακοπούλου), φίλων, συγγενών, συντρόφων, αγωνιστών, συναγωνιστών, γνωστών, απλών ανθρώπων. Αυτός ο μικρός και πολύπαθος Προμηθέας δεν ξεχνά τον συνάνθρωπό του, όπως ο Τιτάνας Προμηθέας τον άνθρωπο, συντρέχει και συμβουλεύει την περιπλανώμενη και οιστρηλατούμενη Ιώ, στο πρόσωπο της οποίας, απεικονίζονται όλα τα κύματα των προσφύγων από τις εμπόλεμες ζώνες και οι περιπλανώμενοι μετανάστες για μια καλύτερη ζωή.
Και στο τέλος, συγκεντρώνονται συμφιλιωμένοι γύρω από το κυριακάτικο τραπέζι, μέσα στη μικρή κουζίνα, μία παρηγορητική εικόνα που εξαϋλώνεται μέσα στον μαγικό φωτισμό της Felice Ross.
Θαυμαστό το κουαρτέτο των ηθοποιών: Νίκος Καραθάνος, Γιάννης Κότσιφας (Ήφαιστος, Ωκεανός), Χρήστος Λούλης (Κράτος, Ερμής), Γαλήνη Χατζηπασχάλη (Βία, Ιώ). Όλοι οι καταξιωμένοι ηθοποιοί αποδίδουν τους ρόλους εκπληκτικά. Ο πέμπτος ρόλος του έργου ανήκει στη μουσική. Η μαγευτική σύνθεση του Άγγελου Τριανταφύλλου είναι μεγάλης πνοής, συνομιλεί απόλυτα με τη δραματουργία και συνοδεύει live τα δρώμενα επί σκηνής. Ένα θαυμάσιο μουσικό ιδίωμα «αναδύεται» από τη μίξη ηλεκτρονικής μουσικής και κλασικών ακουσμάτων με κορωνίδα τα χάλκινα πνευστά.
Ο «Προμηθέας» του Νίκου Καραθάνου είναι μια κατάθεση ψυχής, ανοιχτός σε πολλαπλές αναγνώσεις, ισάξιος της ανεπανάληπτης «Γκόλφο» και έτοιμος να ανοίξει πανιά για μια διεθνή καριέρα.
2000
2k
