Το έργο του Γάλλου συγγραφέα (τιμημένου με το βραβείο Goncourt το 2010) Μισέλ Ουελμπέκ (Michel Houellebecq) με τίτλο “Σεροτονίνη” (Sérotonine) σκηνοθετούν οι Δημήτρης Αγαρτζίδης και Δέσποινα Αναστάσογλου στο θεατρικό χώρο Κάμιρος. Γραμμένο τον Ιανουάριο του 2019, διασκευάζεται και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο θέατρο. Η σεροτονίνη είναι μια ορμόνη που δρα ως ισχυρός αγγειοδιασταλτικός παράγοντας και βοηθά στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Ένα κείμενο που αγγίζει βασικά υπαρξιακά ερωτήματα, έχει έντονη χροιά ενός παράξενου ρομαντισμού, αλλά και άφθονο σαρκασμό για την παρακμή του σύγχρονου πολιτισμού. Ο Φλοριάν είναι ένας μεσήλικας, ανώτερο στέλεχος του Γαλλικού Υπουργείου Γεωργίας, συνηθισμένος σε μια τεχνοκρατική και μάλλον ορθολογική αντιμετώπιση της καθημερινότητας, ο οποίος αφηγείται θραύσματα και γεγονότα της ζωής του λίγο πριν αυτοκτονήσει. Νιώθει ηττημένος από αυτή φέρνοντας στο νου του χαμένους έρωτες, προσδοκίες, όνειρα, φιλίες, ενοχές, συγγνώμες και έχει οδηγηθεί στην κατάθλιψη και τη σχεδόν παντελή έλλειψη κάθε συναισθήματος. Η όλη αυτή εξομολόγηση γίνεται σε ένα περιβάλλον μιας εκπομπής ριάλιτι που προσφέρει ζωντανά στους τηλεθεατές της αυτοκτονίες, οι οποίες πριν γίνουν περνούν από μία φάση αυτοκριτικής και αυτονάλυσης. Η εκπομπή έχει ζωντανή μουσική, μια ζωντανή και εξαιρετικά ευδιάθετη παρουσιάστρια, μπαλέτα και μία συλλογή όπλων-εργαλείων για την αυτοκτονία των υποψηφίων. Οι αρχές, οι αξίες, τα πιστεύω δοκιμάζονται, συχνά εξευτελίζονται και στην καλύτερη περίπτωση απλά αδρανούν, εξασθενώντας το ανθρώπινο σώμα και την ψυχή και κάνοντάς τα παθητικούς δέκτες ερεθισμάτων. Η δραματουργική επεξεργασία του κειμένου έγινε από το σκηνοθετικό δίδυμο.
Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης και η Δέσποινα Αναστάσογλου συν-σκηνοθετούν το θεατρικό αυτό εγχείρημα με μια σκληρή και συχνά κυνική οπτική που ακολουθεί τις γραμμές και τον προσανατολισμό του αρχικού κειμένου. Το λαμπερό και φανταχτερό “φαίνεσθαι” επικρατεί σχεδόν κατά κράτος, κραυγαλέα επίπλαστο και αμήχανα χαριτωμένο κι έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το “είναι” που είναι σκοτεινό, απελπισμένο, προδομένο στο μεγαλύτερό του ποσοστό και ξετυλίγει το κουβάρι του στη ροή της παράστασης. Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα από τον παραμορφωτικό φακό της τηλεόρασης, αφού στόχος της εκπομπής ριάλιτι είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη τηλεθέαση, κρατώντας τα μάτια και το νου των τηλεθεατών διαρκώς απασχολημένο με τα επί σκηνής τεκταινόμενα. Ο λόγος έχει πολύ γρήγορη ροή, είναι άμεσος, απευθυνόμενος με ευθύτητα και ενίοτε θράσος στο θεατή και συχνά μέσα από το σαρκασμό κρύβεται μια υφέρπουσα βία. Το παγερό και συχνά ανέκφραστο πρόσωπο του Φλοριάν και η αφήγησή του είναι το αντίπαλον δέος της έντασης και του πάθους που εκπέμπουν οι υπόλοιποι χαρακτήρες και γίνεται ο κυματοθραύστης τους. Το χιούμορ είναι πανταχού παρόν στην παράσταση, άλλοτε ευθύ και σαρκαστικό και άλλοτε λανθάνον και πικρόχολο. Η όποια πρόκληση εκπέμπεται δεν είναι στείρα, ούτε αποβλέπει σε φτηνό εντυπωσιασμό, αλλά στο να δώσει τροφή στη σκέψη και να αφυπνίσει. Κάποιες ανάσες χαμηλότερων τόνων ή δευτερόλεπτα σιωπής ίσως λείπουν, αλλά επηρεάζουν ελάχιστα τη μεστότητα του τελικού αποτελέσματος.
Η Μαρία Κωνσταντάκη αναλαμβάνει το ρόλο της παρουσιάστριας της εκπομπής και είναι αυτή που μας εισάγει τόσο στο σύμπαν του συγγραφέα, όσο και της παράστασης. Με λόγο χειμαρρώδη που αλλάζει συνεχώς χροιά και τόνους, συνεχή κίνηση, έξυπνους αυτοσχεδιασμούς, ζωντάνια που ποτέ δε φτάνει την υπερβολή και αξιοσημείωτη σκηνική άνεση είτε απευθύνεται στο κοινό, είτε στον Φλοριάν δίνει μια ολοκληρωμένη και σχεδόν αψεγάδιαστη ερμηνεία. Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης ερμηνεύει τον Φλοριάν, ο οποίος παραμένει σιωπηλός και σχεδόν παγερά ανέκφραστος στην αρχή της εκπομπής, αλλά καταφέρνει να παραμένει πάντα μέσα στο οπτικό πεδίο του θεατή, αφού γύρω από αυτόν περιστρέφονται τα περισσότερα σκηνικά στιγμιότυπα. Όταν αφηγείται τη ζωή του ο λόγος του ηχεί άτονος, ματαιωμένος, το βλέμμα του μοιάζει απρόσιτο, δείχνοντας να μη συμμετέχει ψυχή και σώματι στο σόου της αυτοκτονίας του, ένας εξαιρετικός αντίθετος πόλος στη ζωτικότητα της παρουσιάστριας. Η Θεοδώρα Τζήμου, ο Άρης Λάσκος, η Μαρία Γκιώνη και η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, εναλλάσσονται συνεχώς σε ρόλους και πρόσωπα, με φοβερή ενέργεια και πολύ καλή ικανότητα προσαρμογής. Ο καθένας διατηρεί αποχρώσεις ενός προσωπικού παιξίματος, έχουν πολύ καλή σκηνική συνεργασία και δημιουργούν ένα καλοδουλεμένο σύνολο. Η φύση της παράστασης απαιτεί εγρήγορση από τους ηθοποιούς, ακόμα και όταν δε συμμετέχουν λεκτικά στα επί σκηνής δρώμενα και ο θίασος την έχει αναπτύξει σε εξαιρετικό βαθμό. Ο Θωμάς Μπέλτσιος με τη μουσική που παίζει ζωντανά στη σκηνή συνοδεύει το λόγο και τις εικόνες που δημιουργούνται, αποτελώντας σημαντικό κύτταρο της παράστασης.
Ο σκηνικός χώρος της Μαγδαληνής Αυγερινού που παραπέμπει σε στάβλο (ωραία έκπληξη ο τρόπος που εμφανίζεται η Θεοδώρα Τζήμου στη σκηνή) κρατά επαφή με την ύπαιθρο του συγγραφέα, ενώ αφήνει πολύ διαθέσιμο χώρο για την κίνηση των ηθοποιών. Τα κοστούμια της ίδιας συχνά με έντονα, φανταχτερά χρώματα τραβούν το μάτι του θεατή, ταιριάζουν στην ατμόσφαιρα του τηλεοπτικού σόου, αλλά δεν αποσπούν την προσοχή του από την ουσία του έργου. Η κίνηση της Σοφίας Μαυραγάνη έχει ένταση, εσωτερική δυναμική και μια λανθάνουσα δόση πρόκλησης, η οποία όμως δένει αρμονικά με τον καταγγελτικό λόγο του συγγραφέα. Η μουσική (και τα video) έχουν την επιμέλεια του Θωμά Μπέλτσιου, ενώ οι φωτισμοί της Ναυσικάς Χριστοδουλάκου δημιούργησαν ατμόσφαιρα, αλλά δεν επικεντρώθηκαν πάντοτε σωστά στους εκάστοτε πρωταγωνιστές.
Συμπερασματικά, στη θεατρική σκηνή της Καμίρου παρακολούθησα μια παράσταση ενός δύσκολου κειμένου με υπαρξιακούς προβληματισμούς που μιλά για τα αδιέξοδα του σύγχρονου (και εξελιγμένου) κόσμου. Άλλοτε στα όρια της ανθρωποφαγίας, άλλοτε ρομαντική, με γρήγορους ρυθμούς, λόγο έντονο και παλλόμενο, κίνηση συνεχή και ενίοτε αισθησιακή, μέσα από ένα τηλεοπτικό σόου αναδεικνύει σαν ένα κάτοπτρο, πόσο αδυσώπητο μπορεί να είναι το σήμερα και πόσο κοντά μας μπορεί να βρίσκεται η κατάθλιψη και η απελπισία. Η ζωντάνια και η δυναμική της κάποιες φορές ίσως ξεφεύγουν από τα όρια, αλλά το όλο εγχείρημα δε χάνει το ενδιαφέρον του και υποστηρίζεται πολύ καλά από μια πολυσυλλεκτική ερμηνευτική ομάδα, που δείχνει να έχει δουλέψει πολύ συντονισμένα.
2000
2k
