Ο Τάκης Τζαμαργιάς δε χρειάζεται συστάσεις. Σκηνοθέτης μεγάλων επιτυχιών με πιο πρόσφατες το “Τρίτο Στεφάνι” και το “Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα”, εκπαιδευτικός και μέχρι πρόσφατα καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά μιλάει αποκλειστικά στα Θεατρικά Προγράμματα .
Γ.Λ
Aυτή τη στιγμή παίζεται στην Κύπρο με μεγάλη επιτυχία, καλλιτεχνική και εισπρακτική, το “Τρίτο στεφάνι”. Πότε πρωτοδιαβάσατε αυτό το κλασικό πλέον έργο του Ταχτσή;
Mαθητής της Πέμπτης Γυμνασίου, και θυμάμαι ότι είχα σοκαριστεί, γιατί διάβαζα για οικεία πρόσωπα και σκληρές καταστάσεις, για τα οποία ντρεπόμουν, καταγεγραμμένα σε μια διαφορετική λογοτεχνία από εκείνη που ήξερα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Tο έργο αφηγούνταν κομμάτια της ζωής μου, κομμάτια που καθόρισαν τη γενιά μου, κομμάτια του οικογενειακού μου περιβάλλοντος. Ήταν όλα εκεί κατατεθειμένα στο χαρτί. Μην ξεχνάτε ότι εγώ προέρχομαι και από λαϊκή οικογένεια, μεγάλωσα σε λαϊκή συνοικία, και για μένα ο κόσμος της Εκάβης ιδιαίτερα ήταν εξαιρετικά ανάγλυφος.
Η πρόταση ήρθε από το ΘΟΚ;
Ακριβώς, η πρόταση ήρθε αιφνιδιαστικά και απρόσμενα, και οι εμβληματικές φιγούρες των δύο γυναικών, η θερμοκρασία της γλώσσας και των γεγονότων του έργου σε μια εποχή κρίσης αξιών και επαναπροσδιορισμού ταυτότητας γρήγορα παραμέρισε τις όποιες επιφυλάξεις μου για μια νέα αναμέτρηση στην κρατική σκηνή της Κύπρου. Εκεί που νόμιζα ότι έχουμε προχωρήσει και ότι όλα αυτά τα έχουμε αφήσει πίσω μας, δυστυχώς ακόμα ισχύουν, και καλώς ή κακώς, τελικά είμαστε δέσμιοι κάποιων νημάτων της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Είναι η τρίτη συνεργασία σας με τον ΘΟΚ;
Η δεύτερη με τον ΘΟΚ, μετά τον Καυτό Πάγο της Λέιβερι, και η τρίτη με την Κύπρο μετά το “Φτωχοί και άγιοι”, μια σύνθεση διηγημάτων του Παπαδιαμάντη στην ΕΘΑΛ. (Εταιρεία Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού).
Απ’ όσο γνωρίζω δουλέψατε σε μια νέα δραματοποίηση του κειμένου του Σάββα Κυριακίδη. Πώς αντιμετωπίσατε αυτή τη νέα δραματοποίηση στη σύγχρονη εποχή;
Μελετώντας εκ νέου το έργο με τον Σάββα Κυριακίδη αξιοποιήσαμε την εμπειρία του κειμένου της παράστασης του Εθνικού από τους Σταμάτη Φασουλή και Θανάση Νιάρχο, και η δραματοποίηση του Σάββα δίνει έμφαση στην αξία της αφήγησης διαμορφώνοντας αντίστοιχα τον κόσμο της Εκάβης και αυτόν της Νίνας, σε μια ισόρροπη σχέση λογοτεχνίας – θεάτρου, αφήγησης – δραματικής ανάπτυξης.
Η αποδοχή της παράστασης από το κοινό της Κύπρου ήταν το λιγότερο ενθουσιώδης. Ίσως είναι η πρώτη παράσταση που κατάφερε να καλύψει και τα θεωρεία στο νέο κτίριο όπου μεταφέρθηκε ο ΘΟΚ. Μιλάμε δηλαδή για μια μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.
Ναι, νομίζω μάλιστα ότι επισημάνθηκε και από τον τύπο της Κύπρου, ότι ξανάρθε το κοινό στο ΘΟΚ και συγκαταλέγεται στις καλύτερες παραστάσεις των τελευταίων χρόνων. Είναι πρωτόγνωρο για το κυπριακό κοινό να ανταποκριθεί με τόσο ενθουσιασμό στη μεγάλη διάρκειά της παράστασης, γι’ αυτό και θα προκύψει μια σειρά επιπλέον παραστάσεων τον Μάιο και τον Ιούνιο.
Στην Αθήνα θα έχουμε τη χαρά να απολαύσουμε το Τρίτο Στεφάνι;
Ναι, στα τέλη Μαρτίου για πέντε παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο. Την προώθηση της παράστασης στην Ελλάδα έχει αναλάβει ιδιώτης, που είδε την παράσταση και ενθουσιάστηκε. Αυτός ανέλαβε να το φέρει στο ΔΘΠ, στο πλαίσιο μιας εξωστρέφειας και ευρύτερων συνεργασιών, όπως φάνηκε και με τον Μπρουκ και με μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς. Ήδη είμαστε σε επικοινωνία με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.
Ως γνωστόν αναλάβατε πριν από περίπου ενάμισι χρόνο τη διεύθυνση του ανακαινισμένου Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Προτού σας ρωτήσω για το μέχρι τώρα έργο σας, ήθελα να εκφράσω την εξής απορία: Είθισται ο εκάστοτε διευθυντής κάποιου μεγάλου καλλιτεχνικού οργανισμού, όντας σκηνοθέτης όπως εσείς, να παρουσιάζει και κάποια δική του δουλεία. Εσείς δεν το πράξατε. Γιατί;
Σας ευχαριστώ που μου κάνετε αυτή την ερώτηση και που το επισημαίνετε. Ήθελα να σας πω ότι εγώ από τη στιγμή που ανέλαβα τη διοίκηση του Θεάτρου λειτούργησα εντελώς ιεραποστολικά. Ξέρω ότι όλα αυτά σήμερα ακούγονται παρωχημένα, και ολίγον τι ιδεαλιστικά, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Κυριάρχησε πιο πολύ ο Πειραιώτης, ο καλλιτέχνης, και μετά ο σκηνοθέτης. Ομολογώ ότι παραμέρισα τις σκηνοθετικές μου βλέψεις και φιλοδοξίες και επικεντρώθηκα κυρίως στο πώς να ανταποκριθώ καλύτερα στη διοίκηση του ΔΘΠ, προκειμένου να βρει το ρυθμό του ως νεοσύστατος φορέας. Είναι ένας σπουδαίος χώρος πολιτισμού με σκοπέλους και ιδιότυπες θεσμικές λειτουργίες. Παρότι είναι ένα θέατρο πρόκληση, με μια μαγική ιταλική σκηνή, όνειρο κάθε σκηνοθέτη, θεώρησα ότι έπρεπε να σεβαστώ την αξιοσύνη του χώρου. Έβαλα τον πήχη ψηλά και είπα ότι υπάρχει χρόνος και χώρος και θα έρθει και η δική μου σειρά. Για μένα πρωτεύουσα σημασία είχε να κερδίσει το Δημοτικό Θέατρο την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη του κοινού .
Ένα στόχο που νομίζω ότι τον καταφέρατε, αν κρίνω από την εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία που είχαν οι παραστάσεις από τότε που αναλάβατε διευθυντής. Μεταξύ άλλων, “Ιλιάδα” του Λιβαθηνού, “O Έλλην Βρυκόλαξ”, που παρουσιάστηκε από μια ομάδα νέων ηθοποιών, οι sold out παραστάσεις “Άμλετ” με τον Αιμίλιο Χειλάκη σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και “Καβγάδες στην Κιότζα”, “Μεφίστο”, “Κόκκινα Φανάρια”, και φυσικά “H Κοιλάδα των Εκπλήξεων” του Πήτερ Μπρουκ.
Νομίζω ότι ειδικά η παράσταση του Πήτερ Μπρουκ θα αποτελέσει σταθμό στην ιστορία του Δημοτικού. Εδώ στο Δημοτικό στο παρελθόν έχουν περάσει μεγάλες παραστάσεις. Εδώ έχουν παιχτεί “Οι Τρωάδες” του Τσαρούχη, η “Αντιγόνη” και ο “Προμηθέας Δεσμώτης” από το Λίβινγκ Θέατερ… νομίζω ότι και η “Κοιλάδα των Eκπλήξεων” έρχεται να μπει στο πάνθεον αυτών των πολύ σημαντικών επιλογών που ταιριάζουν και αντιστοιχούν στην αξιοσύνη αυτού του χώρου. Ναι, επιτεύχθηκε κατά πολύ ο στόχος μου. Ξέρετε υπάρχει μια ψευδαίσθηση, ότι στο Δημοτικό Θέατρο ο κόσμος ήρθε εξαίτίας της ανακαίνισης του ίδιου του κτιρίου. Αυτό εξαντλήθηκε μετά το πρώτο τρίμηνο. Εάν το πρόγραμμά μας δεν ήταν ισχυρό δεν θα ήταν και πόλος έλξης. Αντίθετα έβλεπες ότι διαρκώς το Θέατρο ανακτούσε την αξιοπιστία του, και ολοένα και περισσότερο κοινό το προσέγγιζε. Μεγάλος αριθμός θεατών από διάφορες περιοχές της Αττικής αποφάσιζε να κατέβει στην πόλη του Πειραιά, και με αφορμή το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, γνώρισε και άλλα σημεία του Πειραιά εκτός από το λιμάνι και τις ψαροταβέρνες.
Απ’ όσο γνωρίζω η θέση του διευθυντή του Δημοτικού Θεάτρου ανανεώνεται κάθε χρόνο. Κατά πόσο μπορεί αυτή η ετήσια ανανέωση να συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία του θεάτρου; Προλαβαίνει κάποιος να ολοκληρώσει τους στόχους που θέτει;
Το Δημοτικό Θέατρο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, γι’αυτό η σύμβαση ανανεώνεται κάθε χρόνο, αλλιώς για διάστημα μεγαλύτερο του ενός χρόνου πρέπει να υπάρξει διαδικασία Α.Σ.Ε.Π. Σίγουρα ένα έργο για ν’αποδώσει καρπούς πρέπει να έχει ένα πλάνο, τουλάχιστον διετίας, αν όχι τριετίας. Ουσιαστικά εγώ ήμουν με παράταση από τον Σεπτέμβριο και δούλευα αμισθί από τότε μέχρι την εκλογή νέου διευθυντή. Μου ζητήθηκε μέχρι τον Ιούνιο να κάνω προτάσεις, οι οποίες είναι υπό έγκριση και περίμενα να εγκριθούν, ώστε το θέατρο να μην ανατρέψει το βηματισμό του.
Εσείς θέσατε υποψήφιοτητα;
Ναι, με ενδιέφερε να μπορέσω να συνεχίσω το έργο που ξεκίνησα. Ουσιαστικά παρέλαβα χάος και έδωσα μορφή, και θα μ’ ενδιέφερε αυτό να πάρει σάρκα και οστά. Γίνανε πολλά λάθη, πολλές παραλείψεις, σίγουρα υπήρξαν ατέλειες, ήταν ένα πράγμα υπο δοκιμή ουσιαστικά, αλλά νομίζω μπήκαν κάποιες στέρεες βάσεις που θα απέδιδαν, ειδικά αν μου δινόταν η ευκαιρία να συνεχίσω το έργο μου για δεύτερη χρονιά.
Φαντάζομαι θα αντιμετωπίσατε πολλές δυσκολίες στη διοίκηση του Δημοτικού Θεάτρου από τη θέση του διευθυντή.
Δυστυχώς από την αρχή της θητείας μου τίποτα δεν ήταν αυτονόητο. Από την οργάνωση του ταμείου, μέχρι την ταξιθεσία και την καθαριότητα. Ένα από τα λάθη μου είναι ότι δεν έχω βγάλει προς τα έξω τα προβλήματα και τις ρωγμές στον τρόπο λειτουργίας του Θεάτρου. Το σχήμα λειτουργίας του θεάτρου αυτού είναι δύσκαμπτο. Δεν λειτουργεί όπως τα κρατικά θέατρα, αλλά ούτε καν όπως τα ΔΠΘ. Είναι μια κατάσταση πολύ ιδιότυπη, πολύ ιδιαίτερη, που χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή για να μπορέσει κανείς να την χειριστεί. Εγώ συνειδητά και σκόπιμα δεν άφησα τα προβλήματα και τις ρωγμές να βγουν προς τα έξω, για να μην γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης και βλαφτεί το Θέατρο.
Αγαπάτε πολύ τον Πειραιά έτσι δεν είναι;
Ε ναι, τον αγαπάω βέβαια, είναι η πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα, πιστεύω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον, έχει πολύ ιδιαίτερους ανθρώπους, έχει αξιόλογο κόσμο και το απέδειξε και στον τρόπο που αγκάλιασε το Θέατρο. Ο Πειραιάς εξακολουθεί να έχει κάτι το αυθεντικό. Αν έχει ένα νόημα η παράσταση “Παράνομα φιλιά-Κόκκινα φανάρια” και η ματιά του σκηνοθέτη στη συγκεκριμένη παράσταση, είναι ότι έκανε γνωστή την ιστορία του Πειραιά, η οποία σε μας είναι γνωστή, αλλά δεν είναι στον κόσμο της Αθήνας, και σε ένα ευρύτερο κοινό. Μέσα από αυτή την παράσταση δίνεται ανάγλυφα το πώς δημιουργήθηκε η Τρούμπα, τί είναι τα Βούρλα, δηλαδή τα πολύ πρόσφατα και πολύ ζωντανά κομμάτια της ιστορίας του Πειραιά, που είναι άγνωστα όμως στο πλατύ κοινό.
Μέσα στο 2014 μας χαρίσατε και μια πολύ ωραία σκηνοθετική σας δουλειά, το “Ποιός σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα” , έργο που παρουσιάστηκε στο Αγγέλων Βήμα με πολύ μεγάλη επιτυχία . Ο πρωταγωνιστής μάλιστα της παράστασης Μάνος Καρατζογιάννης, πραγματοποιώντας μιαν εξαιρετική ερμηνεία, κέρδισε υποψηφιότητα για το βραβείο ανδρικού ρόλου Χορν. Θα έχουμε τη χαρά να το δούμε και στο Δημοτικό Θέατρο;
Θα ήθελα έστω για δυο παραστάσεις να φιλοξενηθεί στο Δημοτικό, γιατί άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις και κάποιος κόσμος, που δεν το πρόλαβε, θέλει να το δει.
Έχετε κατεξοχήν καταπιαστεί με μεταγραφές-δραματουργικές επεξεργασίες λογοτεχνικών κειμένων, από την Πηνελόπη Δέλτα και το “Παραμύθι χωρίς όνομα” ως το “Μεγάλο περίπατο του Πέτρου”, έργα που σημείωσαν ιδιαίτερη επιτυχία.
Ναι, “Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου” ήταν μια επιτυχία μεγάλη που παίχτηκε στο Εθνικό για δύο χρονιές και θα μπορούσε να παίζεται ακόμα. Είναι κρίμα που δεν πήγε περιοδεία, όταν είχαμε μηνύματα και προσκλήσεις από όλη την Ελλάδα.
Έχετε επίσης σκηνοθετήσει και ένα είδος σχετικά μη ανεπτυγμένο στην Ελλάδα, αυτό του εφηβικού θεάτρου. Η Αντιγόνη ήταν επίσης μια μεγάλη επιτυχία.
Ναι, η Αντιγόνη ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, κάτι που θα μ’ ενδιέφερε να ξαναγυρίσω. Έγινε φοβερή δουλειά, ήταν μια παράσταση δουλεμένη σε βάθος. Η επιτυχία για μένα ήταν ότι οι μαθητές το αγκάλιασαν γιατί μιλούσε με τρόπο άμεσο και απλό και τους αφορούσε.
Φαντάζομαι σας ενδιαφέρει πολύ και η αρχαία δραματουργία.
Ναι, πάρα πολύ .
Θα θέλατε να σκηνοθετήσετε μια τραγωδία, ένα αρχαίο κλασικό κείμενο;
Κοιτάξτε, δεν έχω τολμήσει από το φόβο για το βάρος και τη σπουδαιότητα αυτών των κειμένων. Χαίρομαι τους νέους που τολμάνε και έρχονται αντιμέτωποι με αυτά τα κείμενα. Εγώ ίσως δεν είμαι τόσο απενεχοποιημένος. Ωστόσο η σκηνοθεσία είναι τόλμη. Έχοντας τριάντα χρόνια στο θέατρο και έχοντας σκηνοθετήσει πάνω από 50 παραστάσεις, νομίζω πως δικαιούμαι να έρθω αντιμέτωπος με τα προβλήματα μιας μεγάλης δραματουργίας, ενός κλασικού έργου.Νομίζω ότι τώρα πια είμαι πιο έτοιμος από ποτέ.
Ποιό στοιχείο του χαρακτήρα σας δεν θα θέλατε να χάσετε ποτέ;
Νομίζω τις καταβολές μου, από την καταγωγή μου και την ταξική μου συνείδηση.
2000
2k
